Toen ik een kleine jongen was las ik Reis door de Nacht, van Anne de Vries, een tetralogie … nou ja, een tetralogietje … over Nederland en de Tweede Wereldoorlog: De duisternis in / De storm steekt op / Ochtendgloren / De nieuwe dag. En die gelezen hebbende, zo'n tien jaar na die oorlog, zat ik op een zondagmiddag bij mijn vriend thuis, en riep plompverloren uit: ik wou dat het weer eens oorlog was.
Ik weet niet meer precies wat de vader van mijn vriend mij antwoordde, maar ik wist wel dat ik nooit meer zoiets stoms moest zeggen.
Opvoedkundig niet zo’n gekke aanpak, maar toch … had die vader doorgevraagd: waarom zeg je dat jongen – dan had ie misschien kunnen leren dat er toch een heleboel literatuur is – literatuur hier als een verzameling van geschreven verhalende teksten – dat in de geesten van mensen nostalgie oproept naar slechtere tijden: nou jongen, ik heb de crisis nog meegemaakt. En als die vader dat van mij gehoord had, en dat doorverteld had in de kerkelijke gemeente, en de dienstdoende ouderling had het meegenomen naar de classis, en de classis naar de synode … en de synode naar de ARP, en de ARP zo het kabinet Den Uyl in … een sneeuwbal die almaar groter mocht worden … wie weet?
Gemiste kans.
Toen ik een man was heb ik Voyage Au Bout de la Nuit gelezen - in de gelauwerde vertaling van Kummer - dat begint met Ferdinand Bardamu die zomaar de Eerste Wereldoorlog binnen stapt.
De Franse schrijver Louis-Ferdinand Céline tekende daarvoor, en die tapte uit een heel ander vaatje dan Anne de Vries
A pessimistic view of the human condition in which suffering, old age and death are the only eternal truths. Life is miserable for the poor, futile for the rich, and hopes for human progress and happiness are illusory zegt de Engelse Wiki-schrijver er van.
Als je dat eenmaal gelezen hebt, en daarbij ook nog Mort à credit in je bagage hebt, dan weet je dat je zo’n reis zelfs niet maar één keertje mee wil maken. Dan zul je nooit meer een opwelling krijgen om zoiets stoms te zeggen.
Veel mensen hebben vandaag de dag de indruk weer de duisternis in te gaan, voor zo’n lange reis.
De Democraten in Amerika in ieder geval. Ze hebben het ook wel over veertig jaren in de woestijn - met aan het begin niet verlossing uit de slavernij. En die veertig jaren zouden wel eens minder plastisch kunnen zijn, want ons Trumpje en ons Muskje hebben toch behoorlijke autocratische, zo niet dictatoriale neigingen.
Maar de Europeanen reageren niet veel anders. Leiders en influencers, maar ook briefschrijvers, zien het niet als een verlossing van de Amerikaanse politieke en culturele "onderdrukking" – wat (de blanke man in) Amerika zegt en uitstraalt is goed en wordt overgenomen. Nee, het is bijna een ramp.
En alom klinkt het refrein: ik wou dat het weer eens oorlog was.
Nou ja, ze zeggen het niet letterlijk zo, maar het blijkt uit alles. Rutte, Starmer, Macron, Merz – ze praten elkaar na en zingen allemaal hetzelfde liedje. Europa moet weerbaar zijn en de defensiebudgetten moeten flink omhoog … want dat we weer eens oorlogje gaan spelen, echt oorlogje gaan spelen, warm dus, nu met Rusland, dat staat als een paal boven water.
Én vergeet de Chinzen niet, roept er iemand.
Ik beschouw de wereld wel eens als een dorp. Op het dorpsplein heeft er eentje altijd het hoogste woord, een bully die steevast naar andere bully’s wijst. En nu is dat een beetje veranderd. En daarmee is het plein niet meer wat het vroeger was.
Had de vader van mijn vriend mij maar aangehoord, en het meegenomen naar het dorpsplein. Wie weet, als een steen in de rivier gelegd had dat ook zo maar het politieke discours kunnen veranderen.
Ik hoop op iets heel anders dan oorlog. Misschien gaan we daar waar ze altijd en continue over de straat rollebolden en rollebollen, zolang ik al leef, je weet wel, de straat waar die van I. en die van P. wonen, de boel eens anders beoordelen.
En misschien, heel misschien, is er in de Europese wijk ruimte voor: dat gelazer moet nou maar eens een keertje afgelopen zijn. Oh, als dat eens zou mogen: Europa dat een andere blik gaat werpen, een autonome blik, op het gedrag van Israël … wie weet?
No comments:
Post a Comment