de schepping

Ik sloeg zaterdag de NRC open ...

In the beginning God created the heaven and the earth.
And the earth was without form, and void; and darkness was upon the face of the deep. And the Spirit of God moved upon the face of the waters.
And God said, Let there be light: and there was light.
And God saw the light, that it was good: and God divided the light from the darkness.
And God called the light Day, and the darkness he called Night. And the evening and the morning were the first day.
[...]
And God saw every thing that he had made, and, behold, it was very good. And the evening and the morning were the sixth day.

NB ik citeer hier de oude King James, een beetje uit gemakzucht omdat ik die op de PC heb, maar vooral omdat het een mooie tekst is

Het is het overbekende verhaal dat ons is overgeleverd vanuit de Joodse vertellingen. Het is opgenomen in de bundel Genesis, die verhaalt van het rondwandelen van de eerste mensen. Prachtige verhalen staan er in die bundel.

Genesis is niet uniek in zijn soort. Ik heb hier een boekje voor me liggen, De Schepping - verhalen over het begin van de wereld uit alle windstreken. En dan blijkt dat veel beschavingen en culturen dit soort verhalen hanteerden om zich een beeld te vormen van het begin van de tijden. Zeg maar: om het bespreekbaar te maken, om houvast te hebben.

Het was niet onbekend dat ...

... een schepper heeft veel tijd nodig, nu eens schept hij, dan weer niet. De kwaliteit en de kwantiteit van wat Hij maakt kan zeer verschillend zijn ... (uit Corpus Hermeticum).

En zo zijn er ook in diverse culturen de verhalen over de zondvloed - het uitbannen van alle kwaad; zeg maar de herschepping, met diverse achtergronden en diverse uitwerkingen.

Genesis is opgenomen in een andere bundel: de bijbel. En het instituut dat De Bijbel heeft georganiseerd bepaalde dat de schepping wel in zes dagen had plaats gevonden. En er waren ook geleerden die berekenden dat de aarde 4 duizend jaar oud was of, andere berekening, 20 miljoen jaar oud was.
Nu, al bijna diep in de 21ste eeuw lopen zulke berekeningen nog steeds uiteen. Voor de omvang van de menselijke populatie in de begindagen van 7500 (2008) via 15000 (2010) naar 10000 (2011).

Ironie, oh ironie ... het boekje De Schepping eindigt met het moderne westerse scheppingsverhaal over de ontwikkeling van de kosmos en het ontstaan van het leven: de evolutieleer. Want er is ene Darwin langs gekomen, en die heeft het denken in het westen danig op zijn kop gezet.

Nu is het niet zo moeilijk om het denken in het westen op zijn kop te zetten. Het westerse denken is namelijk zeer gefixeerd op her westen en gaat over wat er in het westen bedacht is.
Zo is daar de Leidse arabist Hans Jansen, ook wel bekend van het proces Wilders en etentjes ter zake, die documenten produceert waaruit moet blijken dat het Christendom logisch in elkaar steekt en een rationele basis heeft, maar dat de islamidee, naast dat het gebaseerd is op de zeer tot agressie oproepende Koran, een bijeengeraapt zootje is, evenals de Moslimsamenleving die daar open voor staat.
En er verschijnen wel documenten na iemands dood, maar Hans Jansen is nog lang niet dood, en ik heb nog nooit gehoord van documenten die ver voor iemands geboorte gepubliceerd zijn, dus dit is zeer actueel gedachtegoed.

De bundel Genesis is beperkt van omvang. Een aantal mooie verhalen, metaforen, volstaat om de dageraad van onze beschaving te schilderen. Uiteraard zijn er wel veel boeken over Genesis geschreven: heeft de slang echt gesproken, waar is de ark gebleven, kan jou een ongeluk overkomen als je aan zelfbevrediging doet ... dat soort dingen.
Maar zelfs in de bijbel is Genesis niet echt van belang: God wordt neergezet als schepper aller dingen en gids van zijn volk, maar de eredienst aan Hem wordt eerst pas in Exodus gedefinieerd en vorm gegeven. Aan Genesis wordt verder niet veel meer gerefereerd - behalve dan door Paulus, die de mens Adam nodig heeft om zijn verhaaltjes over de slechtheid van de mens en de genade die daarop (voor sommigen!) volgt, te kunnen slijten.

Zo niet de bundel van de evolutieleer. Dat is een canon waarbij de bijbel niet alleen niet in diens schaduw kan staan: als je die leer ziet, kun je de Bijbel niet eens terugvinden, de omvang daarvan moet je dan in nano, of misschien wel zepto uitdrukken.
Begrijpelijk. De evolutieleer houdt niet van metaforen. Alles moet in het echt beschreven worden. Ook waarover men niet spreken kan - en dat is veel; voor de hiaten in het boek van de ontwikkeling van het leven zou je een leerstoel kunnen inrichten - wordt veel geschreven. Wat je kunt doen met een halve vleugel. En wat er nuttig is aan een oog dat nog geen oog is. (Dat weten de evolutionisten wel hoor, zeggen ze, maar het moet op zijn minst beschreven worden voor creationisten.)

Zo is er iemand die veel weet van blind watchmakers en selfish genes. HIj heeft ook nog tijd over om die onzinnige genesismetaforen te ontzenuwen en te bestrijden. Vermoedelijk is dat een bijproduct van de evolutieleer, zoals de ruimtevaarttechnologie vruchten heeft afgeworpen voor de medische stand.

En er zijn modellen gecrëeerd om te kunnen meedelen dat alles wat er gebeurd is in een aantal achter ons liggende eons heel logisch is. Weliswaar doen die modellen nog niet waarvoor modellen gewoonlijk bedoeld zijn: voorspellen bijv. wanneer we nu eens verlost zullen zijn van ons wormvormig aanhangsel zodat dat niet meer kan opspelen, of wanneer we voldoende gewapend zijn tegen de gevaren van ultraviolette straling zodat we die ozonlaag niet meer nodig hebben - maar ze leveren informatie die als zeer bruikbaar wordt ervaren.

Om dat allemaal vast te leggen, toe te lichten, begrijpelijk te houden, is veel papier nodig ... en is content management onmisbaar.

En recent is deze canon uitgebreid met weer enige documenten.

Zo is daar het boek van Andreas Wagner over the arrival of the fittest verschenen. Want, we kunnen wel spreken over survival of the fittest, maar waar komt die fittest dan wel vandaan. Daar heeft Wagner ruim 20 jaar onderzoek naar gedaan, en daarvan weer verslag in een dikke pil.

En dan is daar een artikel, geschreven door James Bullock, om te verklaren hoe het wonderlijke samenspel tussen dark matter, hydrogen en helium heeft geleid tot alles wat we zijn en wat we om ons heen zien. Terwijl dark matter (het Goede) in de tussentijd ook nog verwikkeld was en is in een strijd op leven en dood met dark energy (het Kwaad). De downward inclined trend van het artikel is wel dat het Goede niet zal overwinnen.
IK vermoed overigens dat dit niet zo zeer een uitbreiding van de canon is, maar eerder een apologie van Bullock waarmee hij de zingeving van zijn leven als cosmologist kan internaliseren.

En dan is daar, zeer recent, een artikel van Diana Fleischman ... uh ... eerst even zeggen dat ik hier ontzettend positief ben, opdat U er niet overheen leest ... een door mij dus als zeer positief beoordeeld artikel van Diana Fleischman: exploring homosexual behaviour in evolution.
Ik heb lang in Amsterdam gewoond: een samenleving wel zo hetero wat betreft het samengaan van de homoseksuele en heteroseksuele samenlevingsvormen dat je er werkelijk alles kunt onderzoeken. Eigen onderzoek heeft mij geleerd dat er heel aardige homo's en heel aardige hetero's zijn, zoals er ook wanhopig klierige hetero's bestaan naast wanhopig klierige homo's.
Diana Fleischman's onderzoekingen hebben geleid tot de conclusie dat [H]omosexual behaviour may have evolved to promote social bonding in humans, en dat [T]he results of a preliminary study provide the first evidence that our need to bond with others increases our openness to engaging in homosexual behaviour.
Ik ben heel blij voor de homoseksuele medemens, vooral voor de homoseksuele man. Zonder dat ze procreatief zijn dragen ze toch hun steentje bij aan de evolutie van de mens.

En zo komt er geen einde aan dit laatste scheppingsverhaal. Ook in het boekje De Schepping verslaat het de meeste artikelen in benodigde ruimte om het beknopte verhaal te vertellen.

En toen ...
En toen sloeg ik de NRC van zaterdag open. Die krant voegt zelf niks toe aan de canon, maar bericht over uitbreidingen van de canon.

Allereerst een artikeltje over een vergelijkend onderzoek tussen de hersentjes van de muis en de hersens van de mens. Je vraagt je af waar zulk warenonderzoek voor nodig is: muizen kopen muizenhersentjes en mensen kopen mensenhersens. Maar goed, wat blijkt: mensen denken wel 10x sneller dan muizen. Uiteraard, zou ik zeggen, anders hadden we vermoedelijk nooit van dit onderzoek gehoord, indachtig de wijze woorden die Michael Corballis ons meegeeft als hij over dit soort mensenspelletjes spreekt.

Dan een groot artikel over de ontwikkeling van de zoogdieren. Wat blijkt: het - nu nog! overeind staande - beeld van vroege zoogdieren als schichtige onderkruipsels tussen de machtige dinosaurussen klopt niet. Chinese fossielen onthullen een verrassende en vroege diversiteit. Het heet "ongelooflijk!". (Uitroepteken van de paleontologen.)

En je vraagt je af: is het denkbaar dat mensen te snel denken.

Dan een, eveneens groot, artikel over de kaart van ons brein. Wat is er aan de hand: wij oriënteren ons niet te veel op oude breinkaarten, nee wij negeren oude breinkaarten die veel bruikbaarder zijn dan moderne breinkaarten.
Bij het Nederlands Hersen Instituut werkt ene Rudolf Nieuwenhuys - emeritus, en daarom als vrijwilliger! - die een hersenkaart van het Duitse echtpaar Vogt ontdekt heeft, die nu honderd jaar geleden een beeld gaf van het brein dat veel beter is dan de nu gehanteerde kaarten.
Recent heb ik als gastschrijver op Op zoek naar de klepel, het blog van Marleen Roelofs, in een gastbijdrage verslag mogen doen van onderzoekingen in de hedendaagse literatuur over het brein, waarvoor tekenden Michio Kaku (2014) de hierboven genoemde Michael Corballis (2013) en een aantal neurologen NL (een bundel uit 2008, derde oplage 2011).
Geen van de drie boeken refereert aan deze mensen, noch aan Nieuwenhuys, nog aan het echtpaar Vogt.

En je vraagt je af: zijn er ook mensen die liever hersentjes kopen bij de dierenwinkel, lekker goedkoop, zoals je ook heel voordelig kunt shoppen bij Liddl.

Ik begrijp dat het westerse denken wel eens op zijn kop gezet wordt omdat het teveel westers georiënteerd is. Maar het is dus nog erger: het is op eilandjes in die westerse archipel georiënteerd.
Het eigen eilandje ... vrees ik.