een licht belastend gevoel

caro Smeets, *)

Ik voorantwoordde: een beetje provocatief en wellicht moet ik aan het woord impertinent denken.

Ik zei al dat ik wel weet dat ik niet mag oordelen over de motieven van de zelfmoordenaar, dat ik eigenlijk "niet mag zeggen" dat ik niet geloof in een economisch motief. En nu geeft U mij er ook nog een standje voor, waar ik niet omheen kan. Beetje provocerend.

Ik moet U herinneren aan een argument dat U in onze NRC-discussies met PVV'ers en ander mallotig ongenoegen opwierp: de wolf onder het bed. U verweet die mensen dat ze niet met hun werkelijke motieven voor socialistenhaat en moslimangst naar buiten kwamen. Kijk maar onder het bed, die wolf is er echt niet sprak U ze streng toe.
Wel, deze Griek, onze zelfmoordenaar, was van een klasse dat, als die in de vuilnisbak moest gaan graaien, iedereen in de vuilnisbak moet graaien. Dus die was bang voor Uw beroemde/beruchte wolf onder het bed.
Trouwens, als die klasse moet gaan graaien dan zijn er überhaupt geen vuilnisbakken meer waar iets graaibaars in zit - dan zou hij niet eens aan het graaien toekomen.
Ik bedoel maar: noch het economisch motief, noch het schaamtemotief van de uitzondering een looser te zijn, bestaat.

Volgens mij mag je dan zeggen dat de man misschien wel goed over die kogel in zijn kop heeft nagedacht, maar zijn beweegredenen niet op een rijtje heeft gehad (hoeft van mij nu ook niet meer).

Ooh, die vraag van U naar mijn schaamte - poeh: zal ik het impertinentie noemen of zal ik ... Nou ja, laat ik maar proberen te antwoorden.

Volgens mij zijn er drie soorten schaamte (ik doe nu even net als Augustinus die zeven (7!) verschillende leugens kende - maar in al diens wijsheid was hij natuurlijk veel verder gekomen dan drie).
• je hebt iets eenvoudigs misdaan - geen doodzonde, er zijn geen ongelukken gebeurd - wat je wilt verbergen; en dan komt het uit en het blijkt dat je de waarheid verborgen hebt gehouden, zo niet gejokt hebt. En even komt het schaamrood je op de kaken.
• je hebt iets smerigs gedaan, een misdaad waarmee je mensen in het ongeluk hebt gestort, en, verborgen of niet, je kunt niet meer vluchten voor de vele en willekeurige momenten waarop het schuldgevoel je bespringt. Heeft ook niets met schaamrood te maken. Het is een kleed geworden dat je niet meer af kunt leggen.
• de schaamte van de zgn. zondeval, de schaamte van Adam en Eva. Je ligt lekker aan het naaktstrand, je vrouw heeft appeltjes voor de dorst meegenomen, maar jij zegt: nee lieverd, nu even niet, straks, als we onze kleren weer aan hebben. Misplaatste schaamte want gevoed door misplaatst moralisme. Hiermee verwant acht ik de plaatsvervangende schaamte: je schaamt je omdat een ander iets heeft gedaan of nagelaten, wat in jouw ogen, vanuit jouw moralisme, niet past.

Als ik uitroep: waarom schaamde ik mij? dan ben ik uit de aard van de zaak bezig met deze laatste vorm van schaamte.

Mijn taartschaamte kan ik zonder nadenken een plaats geven: Dat is de plaatsvervangende schaamte. Ik vind dat in een samenleving als de onze geen mensen in vuilnisbakken horen te graaien. Maar het gebeurt.
Daar kan ik niks aan doen: ik heb niks tegen bijstand, en vind het niet erg dat de belasting die ik betaal daardoor hoger is. Wie z'n schuld het wel is, weet ik niet precies, maar ik kan ze met m'n neus aanwijzen.
De samenleving viert Kerst, ik zet een stukje resttaart neer voor een dakloze die geen Kerst heeft, en ik voel mij schuldig. Ik wil hem niet onder ogen komen.

Mijn uienbeltschaamte was iets lastiger op te sporen. Wat is er tegen om op een uienbelt weggegooide uien te rapen als ze nog eetbaar zijn. Die commissionair zou zich moeten schamen. Dus toch plaatsvervangend?
Maar het zou me een lief ding waard zijn geweest als ik er zeker van had kunnen zijn dat zijn zoon, mijn vriendje, zijn huiswerk zat te maken op het moment dat ik daar liep te graaien in de rotzooi van zijn vader. Nee, het vermoeden dat mijn schoolkameraad het wel eens te weten zou kunnen komen - U kent dat wel, een dorp - ik moest er niet aan denken.

We reden op de fiets, op weg van school naar huis, met alle schoolgaande kinderen en zagen een vrouw gebukt over een land gaan waar een dag eerder de aardappelen waren gerooid. Het was de moeder van één van de schooljongens, die naar een maaltje aardappelen zocht op het land van een boer, in de motregen. Armoedzaaister! Die jongen is daar een paar dagen mee gepest.

Dat is het: dat mijn zuster mij naar die uienbelt stuurde, terwijl onze schuur vol eetbare landbouwproducten lag, afkomstig uit de (zeer grote) volkstuin van mijn vader, dat was toch eigenlijk beschamend. En zij was natuurlijk degene die zich moest schamen: dat ze dat een klein kind aandeed, te moeten zoeken op de uienbelt van de vader van een schoolkameraad. Bah ... en toen ging ik me ook nog schamen! Is het niet verschrikkelijk, Smeets?

Er staat een mooi verhaal in De Engel van Amsterdam van Geert Mak. Voor een reportage trekt hij een tijdje op met een zwerver. Terwijl ze op een bankje zitten zien ze een andere zwerver in een afvalbak iets eetbaars zoeken. Zegt Mak z’n zwerver: moet je kijken die stumper, die moet nu al uit vuilnisbakken eten.
U ziet, waardeoordelen vind je op de vreemdste plaatsen.

Ik heb wel al heel lang een praktisch argument voor dit soort dingen.
Eigenlijk moet je natuurlijk al je bezittingen weggeven totdat je even arm bent - of je even rijk en gelukkig voelt - als die arme vuilnisbakkengraaier. Maar dan heb je een probleem. Want als je dat bij één zwerver doet, moet je het natuurlijk bij alle zwervers doen. En dat kan ik niet betalen. Maar als ik het maar bij een of twee doe, dan zit ik behoorlijk fout. Stel, ik ontmoet een arme Jood, en ik geef hem wat. En even later ontmoet ik een nog armere zwarte man, en ik heb niks meer om te geven - dan ben ik toch mooi aan het discrimineren. En ik moet al helemaal niet aan het omgekeerde denken: eerst die zwarte en dan die Jood - dan zou ik me ook nog antisemiet moeten voelen.
Dus hou ik mijn centen maar in mijn eigen zak.

tanti saluti, Leonardo

*) Deze post is een mogelijk antwoord op een comment van G.J. Smeets onder zware belastingen.

twee lesjes voor Jolanda Sap

Jolanda Sap heeft haar tweede Kunduz-moment gehad. De hetmaggeenonsjemeerzijn-problematiek van de drieprocenters in NL komt qua vermoeiend ongenoegen uiteraard niet in de buurt van het leed van het Afghaanse volk, maar zo gaat nu eenmaal de slagveldbeeldspraak van onze volksvertegenwoordigers en derzelver verslaggevers.
En Jolanda is wéér te hulp gesprongen.

Jolanda Sap is politica, dus ze zal wel nagedacht hebben over de politieke munt. Maar ik kan haar niet volgen. Pechtold begrijp ik: die wil stemmen wegplukken bij VVD en PvdA, en daar haalt hij zijn hele retorische vermogen voor uit de kast. Slob begrijp ik ook: die is van het zwaard van de overheid, en van hier arm en dan hierna, aan gindse zijde, het hemelse geluk dat niet op kan.

Maar Jolanda Sap. Eerst voor die zogenaamd humane politiemissie, waarmee ze bondgenoot wordt van hen die een land kapot maken om hun eigen belangen veilig te stellen. En nu een rechtse regering overeind helpen die geen weet van sociaal beleid heeft - waarmee ze zich met haar verantwoordelijkheidsgevoel in dezelfde ruimte terugtrekt als het CDA met diens verantwoordelijkheidsgevoel: met de mond je sociale intenties belijden, met daadwerkelijk beleid de rijken helpen rijker te worden en de armen laten bloeden.

In dit geval gaat het over ons verantwoordelijkheidsgevoel tegenover onze kleinkinderen, althans, daar hebben politici de mond vol van. Ik heb hieronder (de Vaderland retoriek ...) al aangegeven dat wij iets prachtigs nalaten aan onze kleinkinderen: het welvaartsideaal naar het beeld van de VVD - een land zonder files op de snelwegen.
Wel, daar is de VVD ook voor: hardvochtig bankiersbeleid en een prachtige infrastructuur waar big business munt uit kan slaan. Leuke dingen voor de rijkere mens. En als dat geld kost dan moet daar wel voor betaald worden, het gaat ten slotte om het vaderland.
Ik dacht dat Groen Links er was voor sociaal beleid. Zeg maar: de onderkant die zich ook in dat Vaderland moet herkennen. Welnu, hier twee lesjes voor Jolanda.

1) Wat gaat de toekomst brengen voor onze kleinkinderen?
Er is geen objectieve maatstaf om te bepalen hoe hoog de staatsschuld kan zijn voordat we in problemen komen. Maar één procentje boven de boekhoudersnorm is nog lang geen reëel probleem.
Het is waar, zolang die staatsschuld niet is afbetaald wordt daar rente over betaald. Onze kleinkinderen moeten dus rente betalen. Dat is geen verdwijnend geld, of oud geld, dat is geld dat bij iemand terecht komt. Oftewel, het bepaalt de welvaartsverdeling onder de komende generatie rentebetalers en schuldaflossers, c.q. de ontvangers daarvan. (Ik weet wel, er zijn ook buitenlandse ontvangers; maar het is een globaliserende economie, en andere landen hebben ook schulden bij ons.)
Als dus Jolanda Sap zou zorgen voor sociaal beleid waardoor de welvaartsverdeling en de inkomensverdeling weer een, wat bij haar heet rechtvaardig karakter krijgt - laten we zeggen: de scheefgroei van de laatste decennia richting de rijken wordt weer teruggedraaid - dan is er niets aan de hand voor onze kleinkinderen. Zij die teveel centen hebben c.q. ontvangen, merken dat in hun belastingaanslag, en zij die zwaar zitten worden door diverse overheidsmaatregelen - werkgelegenheid of rechtstreekse bijstand - gesteund.

2) Wat brengen wij naar de toekomst?
De overheid zou nu voor werkgelegenheid kunnen zorgen. Dat betekent opdrachten geven, of zorgen dat anderen opdrachten kunnen geven doordat ze daar geld voor beschikbaar stelt, zeg maar geld uitgeven of minder ontvangen. Daarmee kom je boven de 3%. Maar we weten ook dat werklozen, vooral de langdurig werklozen, in een verdomhoekje zitten waar hun kinderen niet zo makkelijk uitkomen. Ergo, je bent dus niet met hun kinderen/kleinkinderen bezig als je nu geen sociaal beleid voert.

Ik weet niet of Jolanda Sap dit ooit te lezen krijgt. Maar ik werd ooit uitgefoeterd vanuit de omgeving van Jolanda Sap toen ik het congres van Groen Links opriep haar de niertjes te proeven n.a.v. haar eerste Kunduz moment (zie de comments bij ... proef haar niertjes hieronder).
Het gaat nu niet meer om de niertjes proeven. We weten ongeveer wel hoe Jolanda Sap in elkaar steekt. En ik heb het nu wel gehad met onze Jolanda en haar groene linksigheid. Maar zij die uit de omgeving van Jolanda Sap komen en dit lezen bewijzen haar wellicht een grote dienst door haar op deze lesjes te wijzen.

Het mes snijdt aan twee kanten. Sociaal beleid nu is een garantie voor nu én straks als onze kleinkinderen groot worden.

de Vaderland retoriek, onze kleinkinderen en andere bullshit

Het Vaderland moet gered worden.
Onze kleinkinderen verzuipen.
Zie hier de essentie van de argumentatie die langskomt als er in onze Tweede Kamer "gedebatteerd" wordt over de toestand van 's lands financiën. Is dat hun eerste zorg: het Vaderland? Wel, heel zakelijk gesproken zijn ze natuurlijk met Europa bezig. Of misschien met het Duitsland van Angela Merkel. Of met het Frankrijk waarvan Sarkozy hoopt dat het het Frankrijk van Sarkozy blijft.

Maar bezig met hét Vaderland? Nee!

Ik heb mij al meerdere malen blij betoond met de bijdrage die de Amerikaanse filosoof Harry Frankfurt aan het politieke debat heeft geleverd: hij heeft de term bullshit gemunt voor die onnavolgbare woordenbrij die de politici nodig hebben om te verhullen dat ze niet samen met hun kiezersvolk op de ingeslagen weg voortgaan, maar dat ze aan het handje van werkelijke machthebbers lopen: de rijken, de grote managers, de uitdelers van Aatjes - Moody heeft gegeven, Moody heeft genomen, de naam van Moody zij geprezen . En aan het handje van hen wier keizer geen kleren heeft: de drieprocenters.

Misschien dat Rutte met zijn vaderland bezig is. Samson is ongetwijfeld met zijn Vaderland bezig. Laat ze tien minuten met elkaar in debat gaan, en U en ik weten niet meer wat Vaderland nou precies inhoudt.

Weten Rutte en Samson waar ze mee bezig zijn?
Ik vrees van niet. Van Samson weet ik het inmiddels zeker.
Van Haersma Buma zei: dank U wel meneer Wilders, dank U wel meneer Samson, dank U wel meneer Roemer, tijdens zijn analyse na de klapband in het Catshuis. Bij de laatste woorden reeds zag je Samson opstaan, zijn colbertje dichtknopend over de opgezette borst a la Robben. Je zag de bal voor open doel liggen.
"Was ik er misschien bij Sybrand? Mocht ik meespelen van Mark?"
Niks van dat al: één of ander flauw vraagje over ... ik ben het alweer vergeten.

Er is Kunduz-beraad geweest. Eén van de kenmerken van de politieke bullshit: vergelijkingen met wat er op het slagveld gebeurt, op die momenten dat de werkelijkheid iets weerbarstiger blijkt te zijn, als de dames en heren politici helemaal confuus zijn van de abominabele toestand waarin het Vaderland nu weer verkeert.
Er is sprake van een ernstige situatie.
De situatie is zorgwekkend.
Vandaar dat Jolanda Sap opnieuw haar Kunduzmoment mag beleven. Maar ook van haar mag ik niet vernemen hoe die situatie er uit ziet, wat daar precies beangstigend aan is. Wel dat drie procent de oplossing is.

Weet Jolanda Sap wat die drie procent inhoudt?
Ik weet niet of het haar zaak is dat te weten. Ze heeft een financieel specialist tot haar beschikking. Haar business is politiek leiding geven.
Maar één ding weet ik zeker: zet haar aan tafel met twee economen die ieder een verschillende opvatting hebben, en al na één minuut weet zij niet meer waarover het gaat.
Dat is niet erg, maar wat wij moeten beseffen is dit: zij is met een geloof bezig.
En of dat geloof een goede basis is voor politieke wijsheid: ik heb er een hard hoofd in.

Kunnen ze beter weten, die lui van die zorgen over het Vaderland? Ze zouden er in ieder geval genuanceerd mee om moeten kunnen gaan. Er zijn genoeg economen, economen van naam en faam, die Europa waarschuwen dat het op een heilloze weg is. Wie er gelijk heeft of niet is één. Maar een politicus zou moeten weten dat hier het speelveld ligt voor politieke besluitvorming. En een linkse politicus zou evengoed moeten weten dat dat speelveld zowel van zeg maar de boel bij mekaar houen is, evengoed als dat blok beton van de VVD denkt dat het speelveld geheel toebehoort aan het materialistische denken.

Iedereen die een beetje zijn literatuur bijhoudt weet dat lobbygroepen in Amerika inmiddels veel verstandiger bezig zijn dan met het najagen van hun directe doel. Nee, er wordt tegenwoordig veel meer gewerkt aan Manufacturing Common Sense of, zoals Susan George er in HIJACKING AMERICA aan toevoegt: Cultural Hegemony for Beginners. Dat boekje zou op het nachtkastje in hun Haagse appartementen moeten liggen. Het zijn precies die rijken, die grote managers, die uitdelers van Aatjes die het de dames en heren politici al meer dan een decennium influisteren: het is genoeg geweest voor de gewone burger, nu zijn wij weer voor een hele tijd aan de beurt.
En dat is geen bullshit!

En onze kleinkinderen dan? Wat als die verzuipen? Kijk om je heen in Griekenland. Kijk om je heen in Italië. Kijk om je heen Nederland. Zie hoe we onze kinderen al verwend hebben met het liberale beeld van een welvarend land: ze hoeven al bijna niet meer in de file te staan. Ze pakken een trein en zijn in drie uur in Parijs. Voor mij is dat niet het echte criterium. Maar ik kan ook genoeg minder materiele zaken opnoemen waar mijn kinderen al mee mochten beginnen, terwijl ik daarvan in de wieg alleen maar heb mogen dromen. En toen ik belasting begon te betalen zat daar ook een flinke rentepost bij van mijn voorvaderen.
Is dat echt heel erg als je zoveel meekrijgt?

Zware belastingen

Op de site van Reflections on a Revolution wordt in een post van Jelle Bruinsma the prominent Dutch newspaper NRC gehekeld vanwege haar berichtgeving over de zelfmoord van de Griek Dimitri Christoulas. In een laatste, handgeschreven notitie die bij hem werd gevonden zegt hij drie dingen over zijn daad:
- hij heeft 35 jaar zelf voor zijn pensioen gespaard en dat is hem nu afgenomen door de huidige tekort schietende Griekse regering (die hij vergelijkt met het Tsolakoglou bewind - een Griekse officier die met de Duitse bezetter collaboreerde en daarom premier mocht spelen)
- hij verkiest dit waardige einde boven een leven van graaien in vuilnisbakken
- hij verwacht dat de huidige jeugd er nog aan zal toekomen dat deze regering als verraders opgehangen zal worden, en verwijst daarbij naar de Italiaan Mussolini en zijn bentgenoten

De berichtgeving in NRC luidt:

In een afscheidsbrief liet de 77-jarige man weten dat de financiële problemen in het land de aanleiding waren voor zijn daad.

Ik deel de verontwaardiging van Jelle Bruinsma als hij schrijft: That is a lie, or at the very least a serious distortion of the last words of Christoulas. De financiële problemen in het land waren voor de Griekse regering, als slaafse volgers van IMF en EU, de aanleiding om de spaarcenten van deze man "te stelen". Los van dat bedoelde journalist elders in het artikel een waardeoordeel uitspreekt over de straffe bezuinigingen die nodig zouden zijn - daar zijn de meningen over verdeeld - verdwijnen de werkelijke motieven van de man in zijn verslag.

Slordigheid of "embedded reporting"?
We zullen het nooit weten. Zulke dingen kan je niet vragen aan een krant, zelfs niet aan een kwaliteitskrant die slijpsteen voor de geest wil zijn.

Maar dat gezegd hebbende is niet hetzelfde als Dimitri Christoulas heilig verklaren. Ik heb grote vraagtekens bij zijn actie, en de daaropvolgende golf van verontwaardiging die naar aanleiding hiervan over de machthebbers is uitgestort.

In de eerste plaats doe ik iets wat niet mag: ik wantrouw de motieven van deze man. Ik weet dat je niet mag oordelen over de beweegredenen van een zelfmoordenaar. Ik zal er dus geen commentaar op geven. Ik beperk me tot de opmerking dat ik persoonlijk niet geloof in een economisch motief voor zelfmoord. Zeker niet op een moment dat, zoals de uitdrukking zegt, iedereen een blauwe hoed heeft omdat de hemel naar beneden is komen vallen.

Echter, tweedens, de holle retoriek van de man, die toch voor het nageslacht is bedoeld - die mag wel aan de kaak worden gesteld.
Zijn regering, in de haaienvijver waarin ze zwemmen onder druk gezet door grotere haaien, collaborateurs noemen; zichzelf in het hoofd schieten op een openbaar plein een waardige dood noemen; de jeugd als het ware oproepen om de zittende regeringsfunctionarissen op te hangen - je zou het een burleske vertoning kunnen noemen, ware het niet dat er werkelijk een dode is gevallen.

Als een zelfmoordenaar een briefje achterlaat dat hij het leven binnen zijn gezin niet meer kon verdragen, staan we paraat om het achterblijvende gezin te overtuigen dat zij geen schuld hebben aan zulk een tragedie.
In USA pleegt een jongen van 18 jaar zelfmoord: zijn gay zijn is openbaar geworden. Zijn roommate, die voor die openbaarmaking direct verantwoordelijk is, wordt schuldig bevonden aan allerlei smerige gedragingen: bias intimidation, invasion of privacy, hate crime. Deze roommate, een jongeman van 20 jaar, dreigt 10 jaar gevangenisstraf te krijgen en, omdat hij Indiër is, na zijn straf uitgezet te worden naar India.
Ik heb geen medelijden met de jongen, maar de straf wordt door iedereen, inclusief gay organisaties, als buitenproportioneel beschouwd, omdat zijn puberale gedrag, zeer representatief voor welke laag van de bevolking dan ook, direct gekoppeld wordt aan wat daarop volgde: de zelfmoord van de 18-jarige. De straf van deze jongeman mag vooral gezien worden als een excuus voor de houding van de Amerikaanse samenleving tegenover gays.

In het geval van Dimitri Christoulas worden de leden van de Griekse regering veroordeeld voor hun schuld aan diens zelfmoord. Maar ook hier geldt: als mensen in vuilnisbakken moeten zoeken om eten, is dat een maatschappelijk probleem.

Lang geleden, ik woonde in Amsterdam, vierden wij met ons gezin Kerst. Er was taart. Maar we hadden al zoveel gegeten dat het overgrote deel van de taart met de andere etensresten in de vuilnisbak dreigde te verdwijnen. Ik wist een betere oplossing. Laat een paar daklozen ook een leuke Kerst hebben, sprak ik. En ik nam de doos met taart onder de arm en plaatste die op zo'n groene bak waarin mensen het onhandige vuil -lege patatzakjes, maar ook plastic zakjes met hondedrollen - kunnen deponeren.
Is dat menslievend? Vast. Maar ik had ook een thermosfles met koffie mee kunnen nemen, of een jonge van Clarijn, en een dakloze kunnen opzoeken om voor enkele minuten een "gezellige Kerst" te beklinken.
Ik heb dat niet gedaan.
Hoe gênant, dacht ik, om een doosje met resttaart aan een dakloze te geven en dan zoiets zeggen als nou, fijne Kerstavond hoor.
Waarom schaamde ik mij?

Veel langer geleden, toen ik een kleine jongen was en nog op een dorp woonde, werd ik door mijn opvoeders op pad gestuurd: ik moest eetbare uien zoeken op de afvalhoop van een commissionair in landbouwproducten. Deze commissionair was tevens de vader van mijn schoolkameraad.
Ik deed wat mij was opgedragen.
Maar ik schaamde me rot.
Vreemde zaak. Volwassenen vroegen mij voedsel te verzamelen. De pot die op tafel kwam leverde een smakelijke hap.
Niemand die zich schaamde om waar het eten vandaan kwam.
Waarom schaamde ik mij?

Geert Brill of Paul Wilders?

Paul Brill schrijft in de Volkskrant (21/04/2012) over de verkiezingen in Frankrijk. Over de voorsprong van Hollande op Sarkozy, die er wel eens voor zou kunnen zorgen dat

Na een lange reeks van electorale nederlagen in Europa zou links weer eens zegevieren, en nog wel in het op één na belangrijkste land van de Europese Unie.

Na ons (?) herinnerd te hebben aan de mooie praatjes van Mitterrand en de desillusies die daarvan het gevolg waren ... je zou ook over de desillusies van het Obama-tijdperk kunnen schrijven, maar dat doet Brill niet omdat hij, geloof ik, wel in Obama gelooft ... die desillusies dus van een presidentieel tijdperk, en nadat hij geconstateerd heeft dat de marges voor nationaal economisch beleid smal zijn, waardoor Hollande's socialistische plannen toch tamelijk uitzinnig zijn zegt hij:

Sommigen zeggen sussend: de soep zal niet zo heet worden gegeten als ze wordt opgediend. Laten we het hopen - maar zou het niet veel beter zijn als de soep minder heet wordt opgediend en verantwoordelijke politici nuchter aangeven wat Frankrijk zich anno 2012 wel en niet kan permitteren? Want een nieuwe, grote desillusie klopt nu al op de deur. Een desillusie die maakt dat het vertrouwen in het democratisch proces nog verder daalt.

Ofwel 1) de linkse Hollande is geen verantwoordelijke politicus.

Ofwel 2) het wantrouwen in de democratie komt voort uit linkse desillusies!

Ik vermoedde het al langer, maar nu weet ik het zeker: onze Paul is in den Geert.*)

*) Met dank aan Ko "de Post" - postbode te Colijnsplaat - die bij het bijbellezen de klanken van de "g" en de "h" nog wel eens verwisselde en dan sprak van Hod den Geer.