Die sieben letzten Worte unseres Erlösers am Kreuze is een compositie van Joseph Haydn. Het is oorspronkelijk gecomponeerd als sonates voor groot orkest onder de titel Sieben Sonaten mit einer Einleitung und am Schluß ein Erdbeben, om deze een paar jaar later te voorzien van tekst en uit te werken voor solisten, koor en orkest.
Ik refereer hier aan de Duitstalige muziekcultuur omdat die toch wel in het bizonder verantwoordelijk is voor het feit dat wij, niemand uitgezonderd, alles weten over het lijden en de dood van Jezus, de man van Nazareth.
Hoe is het anders te verklaren dat de Theologische Faculteit van de Universiteit van Utrecht Ton Koopman een eredoctoraat verleend heeft, terwijl die toch niet meer heeft gedaan dan het cantatewerk van Bach in een nieuw jasje steken.
De zeven laatste woorden van Jezus luidden als volgt:
Vader, vergeef hun: ze weten niet wat ze doen.
Amen, ik zeg je, vandaag zul je met mij in het paradijs zijn.
Vrouw, zie, hij is je zoon.
Zie, zij is je moeder.
Eli Eli lema sabachtani?
Ik heb dorst.
Het is volbracht.
Vader, aan Uw handen vertrouw ik mijn geest toe.
Ik denk zomaar dat als ik de Duitse versie volgens Haydn hier had opgeschreven dat ze U vertrouwder waren geweest dan deze Hollandse tekst.
De hierboven vermelde laatste woorden zijn van de hand van Hans Warren en Mario Molegraaf, uit hun niet geautoriseerde vertaling van de vier evangeliën. Zij maakten een editie bedoeld voor iedereen - voor gelovigen en ongelovigen, voor kerkgangers en kerkhaters - die wenst te weten wat er werkelijk stáát.
De twee vertalers zien in het relaas van Jezus' laatste dagen, zoals dat door Johannes wordt verteld, een hoogtepunt, vooral door het ontbreken van de "onzin" over zonsverduisteringen, aardbevingen en geopende graven. En vanwege de rol die Lazarus, als geliefde van Jezus speelt: naast moeder Maria voor het kruis, en als degene die als eerste het lege graf aanschouwt, ver nadat Jezus hém uit het graf had doen opstaan.
Voor mij is er een ander punt van "onzin" dat juist alleen in het evangelie van Johannes voorkomt. Dat zijn de woorden Het is volbracht.
Dat kan Jezus nooit geroepen hebben. Niet als hij de persoon is geweest zoals ook Johannes hem graag aan ons voorstelt: de Zoon van God die het allemaal voorzien had.
Want Jezus is daarna nedergedaald ter helle en heeft dus eerst nog twee nachten en een volle dag in de hel moeten verblijven. De evangeliën zeggen niets over wat daar is gebeurd. Maar uit alles wat wij, vanuit de ware leer, weten over de hel - met als apotheose toch wel de schildering die Giovanni Pietro Pinamonti ons nagelaten heeft - moet de kruisdood daarbij vergeleken in het niet gevallen zijn.
Nee, het was alles behalve volbracht, die vooravond van de sabbat.
