Wednesday, August 20, 2014

eerst Meester en Dekker ... dan een hele tijd niks ... daarna God, en dan de wetenschap

Gerdien de Jong, evolutiebiologe, noemde een collega "wetenschapper" onvoorstelbaar fout en verschrikkelijk dom. Of ze daarin gelijk had is nu even niet van belang, feit is dat ze deze kwalificaties enige jaren terug voor een andere ...
Nee, beter bij het begin te beginnen.

De volgende vlieger gaat niet op.
stel x = y
dan geldt: x2 - x2 = x2 - y2
ofwel: x (x - x) = (x + y)(x - y)
omdat x = y geldt: x (x - y) = (x + y)(x - y)
delen door (x - y) levert: x = x + y
omdat x = y geldt: x = x + x
ofwel: x = 2x
ofwel: 1 = 2

En waarom gaat die vlieger niet op?
Omdat we in de wiskunde hebben afgesproken dat je niet door 0 mag delen. En in dit geval geldt: x - y = x - x = 0!

In de wetenschap geldt ook een andere afspraak: als iemand een opvatting heeft over een waargenomen fenomeen, in termen van oorzaak, gedragingen en gevolg, dan moet die iemand dat theorietje in een ordentelijke hypothese gieten, die getoetst kan worden. Blijkt bij herhaalde toetsing één en ander te kloppen, dan kan het theorietje theorie worden ... en blijven, tenminste zolang uit andere (betere) toetsingen niet het tegendeel blijkt.
Gaat het één keertje mis, dan gaat de theorie bij het oud vuil, ook als een heleboel experimenten de hypothese bewezen hebben, en mag een poging ondernomen worden om de hypothese aan te passen - voor hernieuwde toetsing uiteraard.

Dus, als iemand beweert, en daarvoor een hypothese opstelt, dat wanneer je een pannetje met water op het vuur zet het water in dat pannetje gaat koken (gewoon water, normaal pannetje) dan kunnen er heel wat experimenten uitgevoerd worden die steeds de hypothese bevestigen.
Beweert iemand dat wanneer je een pannetje met water op de ijsvloer zet het water in dat pannetje gaat koken, dan mag hij dus een hypothese opstellen en onder toezicht experimenten uitvoeren (niet met een snelkoker). Als dan het water gaat koken krijgt hij de nobelprijs. In het andere geval wordt hij opgeborgen in een rusthuis voor verdwaalde denkers.

Het mag dan ook wel een Godswonder heten dat de Koninklijke Nederlandse Academie voor Wetenschappen [nu alweer enkele jaren geleden*)] een discussie opstartte over de verhouding tussen Geloof en Wetenschap. Geloof in God wel te verstaan.
Het is nu al zolang bekend dat, wat voor hypothese er ook over God wordt opgesteld, geen enkel experiment God ooit zichtbaar en derhalve toetsbaar zal maken, dat je er vergif op in zou moeten kunnen nemen dat iedereen er zo langzamerhand wel mee gestopt zou zijn.
Afblijven van dat gif!
Het houdt niet op ... en het wil niet ophouden.

Je vraagt je af waarom ze niet een keertje gaan nadenken over de verhouding tussen Wetenschap en Koning Voetbal.

Je zou ook onderzoek kunnen doen naar de invloed van de ruimere winkelopenstelling - m.n. op zondag - op de ontwikkeling van het wetenschappelijk onderwijs aan de Vrije Universiteit.
Nu alweer een aantal jaren geleden verordineerde de vrouw van Ronald Meester dat ze genoeg kerk had gezien op zondag en dat ze nu wel eens een tijdje naar De Bijenkorf wilde gaan. Inmiddels is onze Ronald zo geconditioneerd dat hij denkt dat de Bijenkorf hetzelfde is als de kerk - zijn vrouw is er heel erg rustig van geworden - en dat God iets recreatiefs is geworden, en dus wel ondergebracht kan worden in de sociologie. Het is hem ook niet ontgaan dat de rustdag des Heeren inmiddels veel economische opbrengst genereert, dus God kan ook wel een plekje in de economie krijgen.
En als sociologie kan, en economie kan ... wel, waarom dan niet evolutie?

De aftrap van bedoelde discussie vond plaats, in aanwezigheid van Ronald Meester, op de tv, programma Buitenhof.
Dat moest wel mis gaan.
Daar zat, om maar iemand te noemen, Cees Dekker. Die zag toen achter de verzameling van alle te hypothiseren en te onderzoeken fenomenen een ontwerp. En onmiddellijk riep iemand: dan moet er ook een ontwerper zijn.
Da's op zich voorbarige onzin natuurlijk. Postponement of judgment, dame en heren! Misschien zag Cees wel een groots deterministisch plan - bij de big bang is er in alle atomen en alle structuren van atomen een hoop informatie gestopt en dat is dan het ontwerp, ik noem maar wat - de vijfde kracht waar we al zolang naar op zoek zijn (en Cees die maar niks los wilde laten).
Dus gewoon zeggen tegen Cees: okay jongen, stel maar een hypothese op, dan gaan we die toetsen. Kom je vanzelf bij de vraag: waar komt dat ontwerp vandaan. Ofwel: ophouden met ouwehoeren, mouwen opstropen en aan de slag.

Niks hoor: doorpraten, nog meer onnavolgbare prietpraat, van maar liefst zegge en schrijve zes (6!) wetenschappers, en dat een uur lang. Het was dat Pieter Drenth, voormalig rector magnificus van de VU, er qua zinnigheid met kop en schouders bovenuit stak, anders had ik het helemaal tenenkrommend aan moeten zien.

En het ging al bij de eerste vraag fout.
Paul Witteman richtte zich tot Marie José Duchateau met de vraag: is het toeval dat wij hier zitten.
Marie José antwoordde: Ja! (met uitroepteken, Cees kon zich nog maar net inhouden maar schudde al wel met zijn hoofd).
En waarom dan, vroeg Paul Witteman.
Wel, zoveel duizend jaar geleden was er een meteoriet ingeslagen op de aarde die een einde had gemaakt aan de suprematie van de dinosaurus en zo, ongewild, de wegbereider was geweest voor de ontwikkeling naar het mens-zijn. Want, volgens Marie José dan, die dinosaurusjes hadden nooit toegestaan dat wij, naar Gods evenbeeld, de baas over de wereld geworden waren.

Hier nu had Gerdien de Jong, als een deus ex machina, tevoorschijn moeten komen - Pieter Drenth was zo bescheiden, en ook zo netjes opgevoed dat hij keurig op zijn beurt wachtte - en haar oordeel moeten vellen: Marie José, wat je nu zegt is onvoorstelbaar fout en verschrikkelijk dom.
Ze verscheen niet. (Ze had natuurlijk naderhand best een artikel in het Reformatorisch Dagblad kunnen schrijven.)
Pieter Drenth had op moeten staan en moeten zeggen: Mevrouw ... hij had wat mij betreft ook wel aan kunnen vangen met: mevrouwtje toch, dus:
Mevrouwtje toch! - aldus Pieter Drenth.

Ofwel: hangt dat niet af van je wereldbeeld - en daar ging de discussie toch over: de schadelijke invloed van een wereldbeeld op de wetenschapsbeoefening ... om de discussie post factum nog maar eens naar een hoger niveau te tillen. Als je de deterministische visie aanhangt, dan bestaat toeval niet, dan is het allemaal oorzaak en gevolg.

Ofwel: wordt toeval niet op veel manieren geïnterpreteerd in de diverse wetenschappen, zodat ze op zijn minst eerst aan Paul Witteman had moeten vragen: over welk toeval heb je het?

Ofwel: zijn er daarvoor en daarna niet (4) andere major mass extinctions geweest?

Ofwel ...

Het is niet meer goedgekomen, alle heldhaftige pogingen van Pieter Drenth ten spijt.

Een vriendin van mij heeft die Buitenhofuitzending recent ook nog eens bekeken, terwijl ze wachtte op het gereedkomen van een kip in de oven.
Ik vroeg haar: als je nou die kip had laten kakelen, en Cees Dekker in de oven had gestopt, zou dat enig verschil gemaakt hebben?
Vraag naar de bekende weg natuurlijk. Vermoedelijk zou nooit meer iemand een uitnodiging van haar om ook een vorkje mee te prikken aannemen.

Nee, haar medeaanschuivers zouden er niet vrolijk van geworden zijn.
Maar ze had die kip helemaal blij gemaakt ...
... en de antipoden van Cees Dekker ook!
Zeker weten.

PS En ik brom U dat dit nog lang gaat duren. Terwijl God zich nog nooit heeft gemanifesteerd, vooral niet als er getoetst moest worden, wordt de roep om zijn inbreng steeds groter. Ik vrees dat de Meesters en de Dekkers van deze wereld zelf met een groots ontwerp bezig zijn: eerst God er in, en daarna alle ratio die van God los is er uit.


*) Ik ben pas zeer recent attent gemaakt op de oorsprong van deze discussie, dus dit zou mosterd na een al lang verteerde en afgescheiden maaltijd kunnen zijn, ware het niet dat het gebazel over geloof en wetenschap alsmaar doorgaat, er zelfs een site voor is, onder auspiciën van ForumC, en er ook promoties plaats vinden waarin de afwezigheid van God vooraf niet gegarandeerd wordt, en achteraf niet bevraagd blijkt te zijn - ofwel zo actueel is als het terrorisme dat met andere geloofsovertuigingen samen heet te gaan. En dat heeft deze discussie, en die aftrap in Buitenhof, allemaal in gang gezet!


No comments: