Onder het kopje God is springlevend in de moderne filosofie melden Emanuel Rutten en Jeroen de Ridder, docenten Wijsbegeerte aan de VU, dat Amerikaanse en Britse filosofen hebben nieuwe argumenten voor het bestaan van God ontwikkeld, die niet op gespannen voet staan met de wetenschap (Volkskrant 30/12/2014).
Ik wist niet dat God dood was.
Ik zou het ook heel erg vinden als God verdween uit de filosofie. Wijsbegeerte is, zoals het woord zegt, een begeerte naar wijsheid. En daar hoort kennis van de metafysica in het algemeen, de ideeënleer van Plato meer in het bizonder, en heel specifiek de vraag naar het bestaan van goden bij.
Is daar iets veranderd?
Voor zover ik weet niet.
De subtitel suggereert wel iets anders, maar ik, die het wereldje toch een beetje in de gaten houd, ben me van geen change bewust.
Wie in de economie traktaten produceert over de invisible hand of Adam Smith, kan op respect rekenen. Wie de invisible hand toe wil schrijven aan de voorzienende hand van Gods genade wordt verzocht een ander vak te kiezen.
Wie de big bang wil verkondigen of de evolutie ziet als materialistisch proces met deterministische trekjes, kan voor een met gemeenschapsgeld goed betaalde baan in de wetenschap terecht.
Wie daarin de hand van God wil zien wordt nog steeds met pek en veren behandeld. Wat die Amerikanen betreft: de leer van het Creationisme of Intelligent Design wordt nog immer officieel geweerd uit het curriculum.
Niets nieuws onder de zon zou je zeggen. Ten minste, niet wat mijn stokpaardjes betreft.
Ik heb niet vernomen van een aanzet tot een meer fundamentele definitie van het Godsbegrip, naar onderzoek over hoedanigheden van goden, of het tellen van de soort - naar analogie van het Human Brain Project
Noch is mij ergens meegedeeld dat die speciale tak van deze wetenschappelijke sport, de exegese, de kinderschoenen heeft uitgetrokken en voortaan exegese zal bedrijven zoals dat een zijtak van de filologie betaamt: onderzoek naar verhalen van mensen die bij het kampvuur hun oorsprong vinden, die ons in gecorrumpeerde vorm overgeleverd zijn, en Abraham David Jezus, bij gebrek aan enige tekenen van existentie, op hetzelfde bestaansniveau zien als Gilgamesj.
Wat wordt er dan wel gemeld in dit Volkskrantartikel? Wat is de ratio van publicatie?
Wel, dat mag je je afvragen.
Je mag veronderstellen: het vertellen van sprookjes.
Als er een nieuwe ster wordt gevonden, of stof wordt toegevoegd aan de kosmologie, wordt dat in soortgelijke artikelen expliciet uit de doeken gedaan.
Die nieuwe inzichten in de filosofie, waarvan in de subtitel sprake is, kunnen niet alleen niet met een lampje gezocht worden, ze ontbreken ten enenmale.
Het heet dat het verhaal over hoe achterhaald en onredelijk geloof in God is, een moderne mythe is ... de laatste veertig jaar heeft zich een kentering voltrokken ... mensen als Plantinga hebben nieuwe argumenten ontwikkeld die immuun zijn voor traditionele bezwaren ... maar het waarom van die moderne mythe, de hoedanigheid van die kentering, die nieuwe argumenten zelf - het komt allemaal niet aan bod.
Wel, het gaat natuurlijk om geloven.
Het geloof in God.
En zeg nu zelf: is er voor dat geloof een vastere grond te vinden dan in het bewijs van argumenten die niet geleverd hoeven te worden, in de zekerheid van een boodschap waarvan de werkelijkheidszin zich aan iedere waarneming onttrekt
Zo is het maar net: het geloof nu is de zekerheid der dingen, die men hoopt, en het bewijs der dingen die men niet ziet
Amen, ja amen.
Wednesday, December 31, 2014
Thursday, December 11, 2014
over machtsspelletjes ... en zij die het gelag betalen
USA, en in haar kielzog de EU, hebben in Ukraine een mooi speeltje gevonden om aan machtspolitiek te doen. Een echte troefkaart. Dat dat ook nog tot dramatische ongelukken kan leiden is inmiddels bekend ... en wordt opnieuw duidelijk.
MH17 hoeft niet noodzakelijk een ongeluk te zijn geweest. Volgens de stieren in Washington en Brussel kan dat niet: per ongeluk iets neerschieten. Dat hebben de Russische stieren en hun handlangers expres gedaan.
Volgens mij is het ook heel goed denkbaar dat niet de Russen, maar de Amerikanen en hun handlangers dit op hun geweten hebben. Ik geloof de Amerikaanse versie van het verhaal in ieder geval niet. Ik ben niet de enige in het Westen. En hele volksstammen in Rusland en op de Krim geloven de Amerikaanse versie ook niet.
Nu haalt U natuurlijk meesmuilend de schouders op: ach die Russen.
Realiseert U zich wel, dat de Russen niet veel anders worden geïnformeerd dan U: door serviele media, wier slippendragers graag een tekstje schrijven waaruit blijkt dat ...
Het heeft ons bij NRC in ieder geval een hoogst lachwekkende disclaimer opgeleverd dat nieuws dat uit Rusland en van De Krim komt gekleurd kan zijn, want niet gechecked. Alsof de NRC het spoor terug van nieuws dat uit Washington komt wel volgt.
» Mr. President , ...
» Tell me, Bob
En Bob is heel erg blij dat mr. President hem bij zijn naam noemt, in plaats van te eisen dat mr. President zou zeggen: please mr. Editor in Chief.
Ik kan U trouwens verzekeren dat er ook in Ukraine heel wat mensen rondlopen die die praatjes niet geloven. Die mensen weten welke stieren in hun eigen Kiev het landschap domineren, die kennen hun pappenheimers.
Maar ... we hebben er de spannende actie van een boycot aan overgehouden. Iedereen tuimelde over iedereen heen om drastische maatregelen te eisen. We mogen de stieren eigenlijk wel dankbaar zijn dat het tromgeroffel niet op oorlog is uitgelopen. Alhoewel .... het is nog niet helemaal uit de "politieke" horizon verdwenen.
Die boycot dus.
Je begrijpt dat politieke leiders in tijden van crisis graag aan ontwikkelingshulp morrelen. Dat valt op zulke momenten goed, zelfs bij de minder liberaal-conservatieve gemeente.
Het mag daarom een klein wondertje heten dat het kiezersvolk ook te porren was, in deze economisch slechte tijd, voor een boycot van alles wat Russisch was. Niemand die aan een boemerang dacht.
De gereformeerde bakker op ons dorp wist al dat je beter geloofsneutraal brood kunt bakken - te weinig gereformeerden om zijn eigen brood veilig te stellen. Maar ook de hervormde bakkers wisten dat, want er waren wel meer hervormden, maar er waren ook meer hervormde bakkers.
En in tijden van crisis kon de herder der schapen zich er ook nog wel eens mee bemoeien, dus het was maar beter om je relaties goed te houden.
Wat gelovige bakkers en het onderhouden van relaties én oud-communistische vijandbeelden met elkaar van doen hebben, moet U zelf maar uitvinden - feit is dat de melkboeren nu grote problemen hebben. De Russen nemen geen melk meer af, het aanbod in NL is groter, dus gaat de prijs omlaag ... die arme boeren, wie het water altijd al tot aan de lippen staat, staat het water nu nog hoger aan de lippen. Zo hoog, dat ...
... ik heb al eens eerder gezegd: we kunnen naar de maan, we kunnen verschrikkelijk grote tankschepen bouwen die blijven drijven en ook nog bestuurbaar zijn. Maar we hebben nog nooit gehoord van folie om een tanker, op de heenweg om olie op te halen, van binnen te bekleden zodat ons melkoverschot gezond en wel naar arme landen vervoerd kan worden om daar tegen een schappelijke prijs uit te reiken ....
... zo hoog dus dat melken geen zin meer heeft in de ogen van de boeren. En dus zijn er deze week, volgens bericht van de brancheorganisatie LTO, 5000 koeien meer geslacht dan in een normale week. Let wel: dat is 50%. Normaal worden er 10.000 geslacht, nu zijn er 15.000 geslacht.
Die arme beesten, ze geven nog prima melk, maar vanwege de prijsverhoudingen is het nu gunstiger om te slachten.
Over image gesproken, eigenlijk zou ik wel eens willen weten hoeveel van die 5000 koeien er van Campina zijn, en hoeveel er uit een melkbatterij komen. Ik mag toch hopen dat ze die Campinakoeien, die zo heerlijk in de wei huppelen, niet als melkkoetje zien waarvan de opbrengst bepalend is voor het levenseinde.
Ik vrees dat het laatste weer heel erg naïef is van mijn kant.
En, bent U, evenals ik, ook zeer benieuwd wanneer er weer sprake zal zijn van een vleesberg?
MH17 hoeft niet noodzakelijk een ongeluk te zijn geweest. Volgens de stieren in Washington en Brussel kan dat niet: per ongeluk iets neerschieten. Dat hebben de Russische stieren en hun handlangers expres gedaan.
Volgens mij is het ook heel goed denkbaar dat niet de Russen, maar de Amerikanen en hun handlangers dit op hun geweten hebben. Ik geloof de Amerikaanse versie van het verhaal in ieder geval niet. Ik ben niet de enige in het Westen. En hele volksstammen in Rusland en op de Krim geloven de Amerikaanse versie ook niet.
Nu haalt U natuurlijk meesmuilend de schouders op: ach die Russen.
Realiseert U zich wel, dat de Russen niet veel anders worden geïnformeerd dan U: door serviele media, wier slippendragers graag een tekstje schrijven waaruit blijkt dat ...
Het heeft ons bij NRC in ieder geval een hoogst lachwekkende disclaimer opgeleverd dat nieuws dat uit Rusland en van De Krim komt gekleurd kan zijn, want niet gechecked. Alsof de NRC het spoor terug van nieuws dat uit Washington komt wel volgt.
» Mr. President , ...
» Tell me, Bob
En Bob is heel erg blij dat mr. President hem bij zijn naam noemt, in plaats van te eisen dat mr. President zou zeggen: please mr. Editor in Chief.
Ik kan U trouwens verzekeren dat er ook in Ukraine heel wat mensen rondlopen die die praatjes niet geloven. Die mensen weten welke stieren in hun eigen Kiev het landschap domineren, die kennen hun pappenheimers.
Maar ... we hebben er de spannende actie van een boycot aan overgehouden. Iedereen tuimelde over iedereen heen om drastische maatregelen te eisen. We mogen de stieren eigenlijk wel dankbaar zijn dat het tromgeroffel niet op oorlog is uitgelopen. Alhoewel .... het is nog niet helemaal uit de "politieke" horizon verdwenen.
Die boycot dus.
Je begrijpt dat politieke leiders in tijden van crisis graag aan ontwikkelingshulp morrelen. Dat valt op zulke momenten goed, zelfs bij de minder liberaal-conservatieve gemeente.
Het mag daarom een klein wondertje heten dat het kiezersvolk ook te porren was, in deze economisch slechte tijd, voor een boycot van alles wat Russisch was. Niemand die aan een boemerang dacht.
De gereformeerde bakker op ons dorp wist al dat je beter geloofsneutraal brood kunt bakken - te weinig gereformeerden om zijn eigen brood veilig te stellen. Maar ook de hervormde bakkers wisten dat, want er waren wel meer hervormden, maar er waren ook meer hervormde bakkers.
En in tijden van crisis kon de herder der schapen zich er ook nog wel eens mee bemoeien, dus het was maar beter om je relaties goed te houden.
Wat gelovige bakkers en het onderhouden van relaties én oud-communistische vijandbeelden met elkaar van doen hebben, moet U zelf maar uitvinden - feit is dat de melkboeren nu grote problemen hebben. De Russen nemen geen melk meer af, het aanbod in NL is groter, dus gaat de prijs omlaag ... die arme boeren, wie het water altijd al tot aan de lippen staat, staat het water nu nog hoger aan de lippen. Zo hoog, dat ...
... ik heb al eens eerder gezegd: we kunnen naar de maan, we kunnen verschrikkelijk grote tankschepen bouwen die blijven drijven en ook nog bestuurbaar zijn. Maar we hebben nog nooit gehoord van folie om een tanker, op de heenweg om olie op te halen, van binnen te bekleden zodat ons melkoverschot gezond en wel naar arme landen vervoerd kan worden om daar tegen een schappelijke prijs uit te reiken ....
... zo hoog dus dat melken geen zin meer heeft in de ogen van de boeren. En dus zijn er deze week, volgens bericht van de brancheorganisatie LTO, 5000 koeien meer geslacht dan in een normale week. Let wel: dat is 50%. Normaal worden er 10.000 geslacht, nu zijn er 15.000 geslacht.
Die arme beesten, ze geven nog prima melk, maar vanwege de prijsverhoudingen is het nu gunstiger om te slachten.
Over image gesproken, eigenlijk zou ik wel eens willen weten hoeveel van die 5000 koeien er van Campina zijn, en hoeveel er uit een melkbatterij komen. Ik mag toch hopen dat ze die Campinakoeien, die zo heerlijk in de wei huppelen, niet als melkkoetje zien waarvan de opbrengst bepalend is voor het levenseinde.
Ik vrees dat het laatste weer heel erg naïef is van mijn kant.
En, bent U, evenals ik, ook zeer benieuwd wanneer er weer sprake zal zijn van een vleesberg?
Monday, December 1, 2014
de schepping
Ik sloeg zaterdag de NRC open ...
In the beginning God created the heaven and the earth.
And the earth was without form, and void; and darkness was upon the face of the deep. And the Spirit of God moved upon the face of the waters.
And God said, Let there be light: and there was light.
And God saw the light, that it was good: and God divided the light from the darkness.
And God called the light Day, and the darkness he called Night. And the evening and the morning were the first day.
[...]
And God saw every thing that he had made, and, behold, it was very good. And the evening and the morning were the sixth day.
NB ik citeer hier de oude King James, een beetje uit gemakzucht omdat ik die op de PC heb, maar vooral omdat het een mooie tekst is
Het is het overbekende verhaal dat ons is overgeleverd vanuit de Joodse vertellingen. Het is opgenomen in de bundel Genesis, die verhaalt van het rondwandelen van de eerste mensen. Prachtige verhalen staan er in die bundel.
Genesis is niet uniek in zijn soort. Ik heb hier een boekje voor me liggen, De Schepping - verhalen over het begin van de wereld uit alle windstreken. En dan blijkt dat veel beschavingen en culturen dit soort verhalen hanteerden om zich een beeld te vormen van het begin van de tijden. Zeg maar: om het bespreekbaar te maken, om houvast te hebben.
Het was niet onbekend dat ...
Genesis is opgenomen in een andere bundel: de bijbel. En het instituut dat De Bijbel heeft georganiseerd bepaalde dat de schepping wel in zes dagen had plaats gevonden. En er waren ook geleerden die berekenden dat de aarde 4 duizend jaar oud was of, andere berekening, 20 miljoen jaar oud was.
Nu, al bijna diep in de 21ste eeuw lopen zulke berekeningen nog steeds uiteen. Voor de omvang van de menselijke populatie in de begindagen van 7500 (2008) via 15000 (2010) naar 10000 (2011).
Ironie, oh ironie ... het boekje De Schepping eindigt met het moderne westerse scheppingsverhaal over de ontwikkeling van de kosmos en het ontstaan van het leven: de evolutieleer. Want er is ene Darwin langs gekomen, en die heeft het denken in het westen danig op zijn kop gezet.
Nu is het niet zo moeilijk om het denken in het westen op zijn kop te zetten. Het westerse denken is namelijk zeer gefixeerd op her westen en gaat over wat er in het westen bedacht is.
Zo is daar de Leidse arabist Hans Jansen, ook wel bekend van het proces Wilders en etentjes ter zake, die documenten produceert waaruit moet blijken dat het Christendom logisch in elkaar steekt en een rationele basis heeft, maar dat de islamidee, naast dat het gebaseerd is op de zeer tot agressie oproepende Koran, een bijeengeraapt zootje is, evenals de Moslimsamenleving die daar open voor staat.
En er verschijnen wel documenten na iemands dood, maar Hans Jansen is nog lang niet dood, en ik heb nog nooit gehoord van documenten die ver voor iemands geboorte gepubliceerd zijn, dus dit is zeer actueel gedachtegoed.
De bundel Genesis is beperkt van omvang. Een aantal mooie verhalen, metaforen, volstaat om de dageraad van onze beschaving te schilderen. Uiteraard zijn er wel veel boeken over Genesis geschreven: heeft de slang echt gesproken, waar is de ark gebleven, kan jou een ongeluk overkomen als je aan zelfbevrediging doet ... dat soort dingen.
Maar zelfs in de bijbel is Genesis niet echt van belang: God wordt neergezet als schepper aller dingen en gids van zijn volk, maar de eredienst aan Hem wordt eerst pas in Exodus gedefinieerd en vorm gegeven. Aan Genesis wordt verder niet veel meer gerefereerd - behalve dan door Paulus, die de mens Adam nodig heeft om zijn verhaaltjes over de slechtheid van de mens en de genade die daarop (voor sommigen!) volgt, te kunnen slijten.
Zo niet de bundel van de evolutieleer. Dat is een canon waarbij de bijbel niet alleen niet in diens schaduw kan staan: als je die leer ziet, kun je de Bijbel niet eens terugvinden, de omvang daarvan moet je dan in nano, of misschien wel zepto uitdrukken.
Begrijpelijk. De evolutieleer houdt niet van metaforen. Alles moet in het echt beschreven worden. Ook waarover men niet spreken kan - en dat is veel; voor de hiaten in het boek van de ontwikkeling van het leven zou je een leerstoel kunnen inrichten - wordt veel geschreven. Wat je kunt doen met een halve vleugel. En wat er nuttig is aan een oog dat nog geen oog is. (Dat weten de evolutionisten wel hoor, zeggen ze, maar het moet op zijn minst beschreven worden voor creationisten.)
Zo is er iemand die veel weet van blind watchmakers en selfish genes. HIj heeft ook nog tijd over om die onzinnige genesismetaforen te ontzenuwen en te bestrijden. Vermoedelijk is dat een bijproduct van de evolutieleer, zoals de ruimtevaarttechnologie vruchten heeft afgeworpen voor de medische stand.
En er zijn modellen gecrëeerd om te kunnen meedelen dat alles wat er gebeurd is in een aantal achter ons liggende eons heel logisch is. Weliswaar doen die modellen nog niet waarvoor modellen gewoonlijk bedoeld zijn: voorspellen bijv. wanneer we nu eens verlost zullen zijn van ons wormvormig aanhangsel zodat dat niet meer kan opspelen, of wanneer we voldoende gewapend zijn tegen de gevaren van ultraviolette straling zodat we die ozonlaag niet meer nodig hebben - maar ze leveren informatie die als zeer bruikbaar wordt ervaren.
Om dat allemaal vast te leggen, toe te lichten, begrijpelijk te houden, is veel papier nodig ... en is content management onmisbaar.
En recent is deze canon uitgebreid met weer enige documenten.
Zo is daar het boek van Andreas Wagner over the arrival of the fittest verschenen. Want, we kunnen wel spreken over survival of the fittest, maar waar komt die fittest dan wel vandaan. Daar heeft Wagner ruim 20 jaar onderzoek naar gedaan, en daarvan weer verslag in een dikke pil.
En dan is daar een artikel, geschreven door James Bullock, om te verklaren hoe het wonderlijke samenspel tussen dark matter, hydrogen en helium heeft geleid tot alles wat we zijn en wat we om ons heen zien. Terwijl dark matter (het Goede) in de tussentijd ook nog verwikkeld was en is in een strijd op leven en dood met dark energy (het Kwaad). De downward inclined trend van het artikel is wel dat het Goede niet zal overwinnen.
IK vermoed overigens dat dit niet zo zeer een uitbreiding van de canon is, maar eerder een apologie van Bullock waarmee hij de zingeving van zijn leven als cosmologist kan internaliseren.
En dan is daar, zeer recent, een artikel van Diana Fleischman ... uh ... eerst even zeggen dat ik hier ontzettend positief ben, opdat U er niet overheen leest ... een door mij dus als zeer positief beoordeeld artikel van Diana Fleischman: exploring homosexual behaviour in evolution.
Ik heb lang in Amsterdam gewoond: een samenleving wel zo hetero wat betreft het samengaan van de homoseksuele en heteroseksuele samenlevingsvormen dat je er werkelijk alles kunt onderzoeken. Eigen onderzoek heeft mij geleerd dat er heel aardige homo's en heel aardige hetero's zijn, zoals er ook wanhopig klierige hetero's bestaan naast wanhopig klierige homo's.
Diana Fleischman's onderzoekingen hebben geleid tot de conclusie dat [H]omosexual behaviour may have evolved to promote social bonding in humans, en dat [T]he results of a preliminary study provide the first evidence that our need to bond with others increases our openness to engaging in homosexual behaviour.
Ik ben heel blij voor de homoseksuele medemens, vooral voor de homoseksuele man. Zonder dat ze procreatief zijn dragen ze toch hun steentje bij aan de evolutie van de mens.
En zo komt er geen einde aan dit laatste scheppingsverhaal. Ook in het boekje De Schepping verslaat het de meeste artikelen in benodigde ruimte om het beknopte verhaal te vertellen.
En toen ...
En toen sloeg ik de NRC van zaterdag open. Die krant voegt zelf niks toe aan de canon, maar bericht over uitbreidingen van de canon.
Allereerst een artikeltje over een vergelijkend onderzoek tussen de hersentjes van de muis en de hersens van de mens. Je vraagt je af waar zulk warenonderzoek voor nodig is: muizen kopen muizenhersentjes en mensen kopen mensenhersens. Maar goed, wat blijkt: mensen denken wel 10x sneller dan muizen. Uiteraard, zou ik zeggen, anders hadden we vermoedelijk nooit van dit onderzoek gehoord, indachtig de wijze woorden die Michael Corballis ons meegeeft als hij over dit soort mensenspelletjes spreekt.
Dan een groot artikel over de ontwikkeling van de zoogdieren. Wat blijkt: het - nu nog! overeind staande - beeld van vroege zoogdieren als schichtige onderkruipsels tussen de machtige dinosaurussen klopt niet. Chinese fossielen onthullen een verrassende en vroege diversiteit. Het heet "ongelooflijk!". (Uitroepteken van de paleontologen.)
En je vraagt je af: is het denkbaar dat mensen te snel denken.
Dan een, eveneens groot, artikel over de kaart van ons brein. Wat is er aan de hand: wij oriënteren ons niet te veel op oude breinkaarten, nee wij negeren oude breinkaarten die veel bruikbaarder zijn dan moderne breinkaarten.
Bij het Nederlands Hersen Instituut werkt ene Rudolf Nieuwenhuys - emeritus, en daarom als vrijwilliger! - die een hersenkaart van het Duitse echtpaar Vogt ontdekt heeft, die nu honderd jaar geleden een beeld gaf van het brein dat veel beter is dan de nu gehanteerde kaarten.
Recent heb ik als gastschrijver op Op zoek naar de klepel, het blog van Marleen Roelofs, in een gastbijdrage verslag mogen doen van onderzoekingen in de hedendaagse literatuur over het brein, waarvoor tekenden Michio Kaku (2014) de hierboven genoemde Michael Corballis (2013) en een aantal neurologen NL (een bundel uit 2008, derde oplage 2011).
Geen van de drie boeken refereert aan deze mensen, noch aan Nieuwenhuys, nog aan het echtpaar Vogt.
En je vraagt je af: zijn er ook mensen die liever hersentjes kopen bij de dierenwinkel, lekker goedkoop, zoals je ook heel voordelig kunt shoppen bij Liddl.
Ik begrijp dat het westerse denken wel eens op zijn kop gezet wordt omdat het teveel westers georiënteerd is. Maar het is dus nog erger: het is op eilandjes in die westerse archipel georiënteerd.
Het eigen eilandje ... vrees ik.
In the beginning God created the heaven and the earth.
And the earth was without form, and void; and darkness was upon the face of the deep. And the Spirit of God moved upon the face of the waters.
And God said, Let there be light: and there was light.
And God saw the light, that it was good: and God divided the light from the darkness.
And God called the light Day, and the darkness he called Night. And the evening and the morning were the first day.
[...]
And God saw every thing that he had made, and, behold, it was very good. And the evening and the morning were the sixth day.
NB ik citeer hier de oude King James, een beetje uit gemakzucht omdat ik die op de PC heb, maar vooral omdat het een mooie tekst is
Het is het overbekende verhaal dat ons is overgeleverd vanuit de Joodse vertellingen. Het is opgenomen in de bundel Genesis, die verhaalt van het rondwandelen van de eerste mensen. Prachtige verhalen staan er in die bundel.
Genesis is niet uniek in zijn soort. Ik heb hier een boekje voor me liggen, De Schepping - verhalen over het begin van de wereld uit alle windstreken. En dan blijkt dat veel beschavingen en culturen dit soort verhalen hanteerden om zich een beeld te vormen van het begin van de tijden. Zeg maar: om het bespreekbaar te maken, om houvast te hebben.
Het was niet onbekend dat ...
... een schepper heeft veel tijd nodig, nu eens schept hij, dan weer niet. De kwaliteit en de kwantiteit van wat Hij maakt kan zeer verschillend zijn ... (uit Corpus Hermeticum).En zo zijn er ook in diverse culturen de verhalen over de zondvloed - het uitbannen van alle kwaad; zeg maar de herschepping, met diverse achtergronden en diverse uitwerkingen.
Genesis is opgenomen in een andere bundel: de bijbel. En het instituut dat De Bijbel heeft georganiseerd bepaalde dat de schepping wel in zes dagen had plaats gevonden. En er waren ook geleerden die berekenden dat de aarde 4 duizend jaar oud was of, andere berekening, 20 miljoen jaar oud was.
Nu, al bijna diep in de 21ste eeuw lopen zulke berekeningen nog steeds uiteen. Voor de omvang van de menselijke populatie in de begindagen van 7500 (2008) via 15000 (2010) naar 10000 (2011).
Ironie, oh ironie ... het boekje De Schepping eindigt met het moderne westerse scheppingsverhaal over de ontwikkeling van de kosmos en het ontstaan van het leven: de evolutieleer. Want er is ene Darwin langs gekomen, en die heeft het denken in het westen danig op zijn kop gezet.
Nu is het niet zo moeilijk om het denken in het westen op zijn kop te zetten. Het westerse denken is namelijk zeer gefixeerd op her westen en gaat over wat er in het westen bedacht is.
Zo is daar de Leidse arabist Hans Jansen, ook wel bekend van het proces Wilders en etentjes ter zake, die documenten produceert waaruit moet blijken dat het Christendom logisch in elkaar steekt en een rationele basis heeft, maar dat de islamidee, naast dat het gebaseerd is op de zeer tot agressie oproepende Koran, een bijeengeraapt zootje is, evenals de Moslimsamenleving die daar open voor staat.
En er verschijnen wel documenten na iemands dood, maar Hans Jansen is nog lang niet dood, en ik heb nog nooit gehoord van documenten die ver voor iemands geboorte gepubliceerd zijn, dus dit is zeer actueel gedachtegoed.
De bundel Genesis is beperkt van omvang. Een aantal mooie verhalen, metaforen, volstaat om de dageraad van onze beschaving te schilderen. Uiteraard zijn er wel veel boeken over Genesis geschreven: heeft de slang echt gesproken, waar is de ark gebleven, kan jou een ongeluk overkomen als je aan zelfbevrediging doet ... dat soort dingen.
Maar zelfs in de bijbel is Genesis niet echt van belang: God wordt neergezet als schepper aller dingen en gids van zijn volk, maar de eredienst aan Hem wordt eerst pas in Exodus gedefinieerd en vorm gegeven. Aan Genesis wordt verder niet veel meer gerefereerd - behalve dan door Paulus, die de mens Adam nodig heeft om zijn verhaaltjes over de slechtheid van de mens en de genade die daarop (voor sommigen!) volgt, te kunnen slijten.
Zo niet de bundel van de evolutieleer. Dat is een canon waarbij de bijbel niet alleen niet in diens schaduw kan staan: als je die leer ziet, kun je de Bijbel niet eens terugvinden, de omvang daarvan moet je dan in nano, of misschien wel zepto uitdrukken.
Begrijpelijk. De evolutieleer houdt niet van metaforen. Alles moet in het echt beschreven worden. Ook waarover men niet spreken kan - en dat is veel; voor de hiaten in het boek van de ontwikkeling van het leven zou je een leerstoel kunnen inrichten - wordt veel geschreven. Wat je kunt doen met een halve vleugel. En wat er nuttig is aan een oog dat nog geen oog is. (Dat weten de evolutionisten wel hoor, zeggen ze, maar het moet op zijn minst beschreven worden voor creationisten.)
Zo is er iemand die veel weet van blind watchmakers en selfish genes. HIj heeft ook nog tijd over om die onzinnige genesismetaforen te ontzenuwen en te bestrijden. Vermoedelijk is dat een bijproduct van de evolutieleer, zoals de ruimtevaarttechnologie vruchten heeft afgeworpen voor de medische stand.
En er zijn modellen gecrëeerd om te kunnen meedelen dat alles wat er gebeurd is in een aantal achter ons liggende eons heel logisch is. Weliswaar doen die modellen nog niet waarvoor modellen gewoonlijk bedoeld zijn: voorspellen bijv. wanneer we nu eens verlost zullen zijn van ons wormvormig aanhangsel zodat dat niet meer kan opspelen, of wanneer we voldoende gewapend zijn tegen de gevaren van ultraviolette straling zodat we die ozonlaag niet meer nodig hebben - maar ze leveren informatie die als zeer bruikbaar wordt ervaren.
Om dat allemaal vast te leggen, toe te lichten, begrijpelijk te houden, is veel papier nodig ... en is content management onmisbaar.
En recent is deze canon uitgebreid met weer enige documenten.
Zo is daar het boek van Andreas Wagner over the arrival of the fittest verschenen. Want, we kunnen wel spreken over survival of the fittest, maar waar komt die fittest dan wel vandaan. Daar heeft Wagner ruim 20 jaar onderzoek naar gedaan, en daarvan weer verslag in een dikke pil.
En dan is daar een artikel, geschreven door James Bullock, om te verklaren hoe het wonderlijke samenspel tussen dark matter, hydrogen en helium heeft geleid tot alles wat we zijn en wat we om ons heen zien. Terwijl dark matter (het Goede) in de tussentijd ook nog verwikkeld was en is in een strijd op leven en dood met dark energy (het Kwaad). De downward inclined trend van het artikel is wel dat het Goede niet zal overwinnen.
IK vermoed overigens dat dit niet zo zeer een uitbreiding van de canon is, maar eerder een apologie van Bullock waarmee hij de zingeving van zijn leven als cosmologist kan internaliseren.
En dan is daar, zeer recent, een artikel van Diana Fleischman ... uh ... eerst even zeggen dat ik hier ontzettend positief ben, opdat U er niet overheen leest ... een door mij dus als zeer positief beoordeeld artikel van Diana Fleischman: exploring homosexual behaviour in evolution.
Ik heb lang in Amsterdam gewoond: een samenleving wel zo hetero wat betreft het samengaan van de homoseksuele en heteroseksuele samenlevingsvormen dat je er werkelijk alles kunt onderzoeken. Eigen onderzoek heeft mij geleerd dat er heel aardige homo's en heel aardige hetero's zijn, zoals er ook wanhopig klierige hetero's bestaan naast wanhopig klierige homo's.
Diana Fleischman's onderzoekingen hebben geleid tot de conclusie dat [H]omosexual behaviour may have evolved to promote social bonding in humans, en dat [T]he results of a preliminary study provide the first evidence that our need to bond with others increases our openness to engaging in homosexual behaviour.
Ik ben heel blij voor de homoseksuele medemens, vooral voor de homoseksuele man. Zonder dat ze procreatief zijn dragen ze toch hun steentje bij aan de evolutie van de mens.
En zo komt er geen einde aan dit laatste scheppingsverhaal. Ook in het boekje De Schepping verslaat het de meeste artikelen in benodigde ruimte om het beknopte verhaal te vertellen.
En toen ...
En toen sloeg ik de NRC van zaterdag open. Die krant voegt zelf niks toe aan de canon, maar bericht over uitbreidingen van de canon.
Allereerst een artikeltje over een vergelijkend onderzoek tussen de hersentjes van de muis en de hersens van de mens. Je vraagt je af waar zulk warenonderzoek voor nodig is: muizen kopen muizenhersentjes en mensen kopen mensenhersens. Maar goed, wat blijkt: mensen denken wel 10x sneller dan muizen. Uiteraard, zou ik zeggen, anders hadden we vermoedelijk nooit van dit onderzoek gehoord, indachtig de wijze woorden die Michael Corballis ons meegeeft als hij over dit soort mensenspelletjes spreekt.
Dan een groot artikel over de ontwikkeling van de zoogdieren. Wat blijkt: het - nu nog! overeind staande - beeld van vroege zoogdieren als schichtige onderkruipsels tussen de machtige dinosaurussen klopt niet. Chinese fossielen onthullen een verrassende en vroege diversiteit. Het heet "ongelooflijk!". (Uitroepteken van de paleontologen.)
En je vraagt je af: is het denkbaar dat mensen te snel denken.
Dan een, eveneens groot, artikel over de kaart van ons brein. Wat is er aan de hand: wij oriënteren ons niet te veel op oude breinkaarten, nee wij negeren oude breinkaarten die veel bruikbaarder zijn dan moderne breinkaarten.
Bij het Nederlands Hersen Instituut werkt ene Rudolf Nieuwenhuys - emeritus, en daarom als vrijwilliger! - die een hersenkaart van het Duitse echtpaar Vogt ontdekt heeft, die nu honderd jaar geleden een beeld gaf van het brein dat veel beter is dan de nu gehanteerde kaarten.
Recent heb ik als gastschrijver op Op zoek naar de klepel, het blog van Marleen Roelofs, in een gastbijdrage verslag mogen doen van onderzoekingen in de hedendaagse literatuur over het brein, waarvoor tekenden Michio Kaku (2014) de hierboven genoemde Michael Corballis (2013) en een aantal neurologen NL (een bundel uit 2008, derde oplage 2011).
Geen van de drie boeken refereert aan deze mensen, noch aan Nieuwenhuys, nog aan het echtpaar Vogt.
En je vraagt je af: zijn er ook mensen die liever hersentjes kopen bij de dierenwinkel, lekker goedkoop, zoals je ook heel voordelig kunt shoppen bij Liddl.
Ik begrijp dat het westerse denken wel eens op zijn kop gezet wordt omdat het teveel westers georiënteerd is. Maar het is dus nog erger: het is op eilandjes in die westerse archipel georiënteerd.
Het eigen eilandje ... vrees ik.
Subscribe to:
Posts (Atom)