revelation or illusion ... and Hitchen’s razor

Ik ben niet zo’n fan van Hitchens’ razor.

"What can be asserted without evidence can be dismissed without evidence"

Het zet de gelovige in een verkeerde hoek. Als iemand wil geloven moet ie dat zelf weten - en ik zal hem serieus nemen.
Eerst wanneer die iemand wil dat ik zijn geloof overneem, zal ik hem vragen de werkelijkheidswaarde van dat geloof aan te geven. En mocht deze gelovige zeggen: “Denying the existence of God is as much a leap of faith as asserting it.” - zoals Peter Wehner in het Kerstnummer van de New York Times - dan zal ik zeggen: nee jongen, da’s de zaak omkeren. Als ik iets, wat jij me op de mouw wilt spelden, niet geloof of niet vertrouw, maakt dat van mij noch een gelovige noch een ongelovige.
En ik zal besluiten: het lijkt me beter dat je van nu af aan je verhaaltjes voor je houdt.

Maar gisteren kon ik de neiging om Hitchens’ razor tevoorschijn te halen maar ternauwernood onderdrukken.

In dat wat voorafging aan deze post revelation or illusion kwam een uitspraak van Francis Collins aan de orde ... samengevat: je hebt een revelation, daarop laat je reason los, en dan leidt een leap of faith tot inzicht ... een uitspraak die door Cees Dekker was doorgetweet. Naar aanleiding van die tweet ontstond een discussie die ik met interesse wilde volgen. Iemand vroeg: hoe weet je of je met een revelation of met een illusion te maken hebt?
Dekker gaf antwoord op die vraag: “Of iets openbaring is [of] een illusie blijkt uit het feit dat het blijkt te passen bij de werkelijkheid. Toegegeven, daar zit een element van subjectiviteit in.”
Wel, meer een begin van een antwoord dan een echt antwoord, maar het geeft iets aan.

Maar Dekker voegde er nog iets aan toe. “Hoofdpunt waarom atheïsme (wat ik serieus overwoog) me niet overtuigt: Het benoemt veel kernzaken als illusie (zin van het leven, waardigheid van de mens, schoonheid, goedheid…).”
Waarop ik in de discussie sprong (ingreep):” Nee hoor Cees, zin van het leven, waardigheid van de mens, schoonheid, goedheid ... zijn voor de atheist geen illusie. Hiermee is je reasoning overgegaan in exclusief claimen voor gelovigen van dingen die er toe doen.”
Waarop Dekker mij antwoordde: “Ik begrijp dat ook de goedwillende atheist er wat van probeert te maken, maar het spijt me voor hen: in de louter toevallige beweging van atomen - de enige basis van het al, aldus de atheïst - valt erg weinig zin te ontdekken.”

Een opmerking van een atheist - over de basis van het al - leidt tot Dekker’s conclusie: zin van het leven, waardigheid van de mens, schoonheid, goedheid ... zijn voor de atheist illusie.
Die atheist blijkt Steven Weinberg te zijn. Ik weet niet veel van Steven Weinberg. Zijn biografie doet niet vermoeden dat hij zaken die er toe doen als een illusie ziet.
Maar ik weet één ding zeker: Dekker heeft geen zorgvuldig onderzoek gedaan naar de beweegredenen van Weinberg.
Dit zegt Weinberg over geloof / religie: “Frederick Douglass told in his Narrative how his condition as a slave became worse when his master underwent a religious conversion that allowed him to justify slavery as the punishment of the children of Ham. Mark Twain described his mother as a genuinely good person, whose soft heart pitied even Satan, but who had no doubt about the legitimacy of slavery, because in years of living in antebellum Missouri she had never heard any sermon opposing slavery, but only countless sermons preaching that slavery was God's will. With or without religion, good people can behave well and bad people can do evil; but for good people to do evil — that takes religion.”
Die laatste deelzin is niet leuk voor Cees Dekker. Ik weet ook niet of het een goede afsluiting van de voorafgaande observatie is. Maar één ding is zeker: hier spreekt een man die gevoel in zijn donder heeft, hier spreekt een man die de waardigheid van de mens na aan het hart ligt.

Nu is Dekker een groot wetenschapper, erkend en gewaardeerd door wetenschappers in binnen- en buitenland. Hij heeft weet van hypothese en benodigd onderzoek om van zo’n hypothese wetenschap te maken. Hij kan observeren, meten, één plus één bij elkaar optellen en concluderen. Dus, aan zijn intellectuele capaciteiten kan het niet liggen.

Hier moet sprake zijn van twee revelations die via reasoning en een leap of faith tot inzicht zijn verworden.
1. Over de inzichten in de persoon Weinberg. Dekker heeft iets gelezen van Weinberg, over atomen en de basis van het al. Daar openbaart zich iets. Dekker’s reason gaat aan de slag, en na een leap of faith heeft hij nieuw inzicht verworven: de dingen die er toe doen zijn voor Weinberg zinloos.
2. Over Dé atheist. Dekker leert dat Weinberg een atheist is. Daar openbaart zich iets. Dekker’s reasoning gaat aan de slag, en na een faith of leap heeft hij nieuw inzicht verworven: de dingen die er toe doen zijn voor atheisten zinloos. (En een "goedwillende atheist" die die toevallig tegenkomt - ik dus - betekent geen nieuwe revelation en dus geen nieuw inzicht.)

Ja Cees, ik zou zeggen: er komt behoorlijk wat subjectiviteit om de hoek kijken. En reasoning is gedurende het proces, wat zeg ik, aan het begin van het proces op de mesthoop terecht gekomen.

Van mij mag voortaan iedere uitspraak die Cees Dekker doet buiten zijn wetenschappelijke kader - en ik bedoel dan zijn technisch-wetenschappelijke kader - a priori met het razor van Hitchens benaderd worden. Ook wel: met een korreltje zout genomen worden. Dat ik op één willekeurige dag in het leven twee leaps of faith zie, terwijl een beperkte research-inspanning ook inzicht had kunnen leveren - bijv. even de fiets pakken en naar de bibliotheek - wel ... ik weet voor even genoeg over die revelations.

En dat op een dag dat iemand mij de vraag stelt “How Can I Possibly Believe That Faith Is Better Than Doubt?” en mij informeert over “the walls we have built between faith and reason.” - opnieuw Peter Wehner in de New York Times.
Yes Sir, ik zou maar eens wat meer gaan twijfelen en wat vaker achter mijn oor krabben, als ik U was.
No Sir, we hebben geen muur gebouwd tussen reason en faith. Zoals we ook geen muur bouwen tussen zulke uiteenlopende dingen als een voetbalveld en een glas met water, zoals we ook geen muur gebouwd hebben tussen ooievaars en zwangere vrouwen.
Faith en reason hebben - naast een vocabulaire dat benodigd is - niets met elkaar gemeen. En tegen hen die ons dat wel willen doen geloven, zoals Cees Dekker, en zoals U, Peter Wehner, zeg ik: het lijkt me beter dat je van nu af aan je verhaaltjes voor je houdt.