Rutger Bregman, historicus, twitterde: „Sorry, maar is een feit dat jager/verzamelaars fysiek gezonder waren dan landbouwers.” Dit nadat een lezer zijn pleidooi om kinderen meer te laten spelen, zoals lang geleden in de tijden van de jager/verzamelaar gebruikelijk was, als nostalgie had afgedaan. Een NRC-lezer vroeg de krant te checken of dat waar was.
NRC vroeg Bregman naar de herkomst van diens bewering. Bregman had deze kennis opgedaan in de collegebanken.
De wetenschap heeft vastgesteld dat de jagende mens langer leefde dan de boerende mens en qua gemiddelde lengte boven de boer uitstak, en dat botten en gebitten van boeren tekenen vertoonden van ziektes die bij de jagers niet voorkwamen. Dat onderzoek is eerst met de nodige scepsis ontvangen, maar aanvullend onderzoek heeft de bevindingen niet ondergraven.
Wel is het zo dat de kindersterfte onder de jagers aanzienlijk hoger lag.
In de wetenschap is er consensus over de door Bregman geponeerde stelling.
Daar moet wel bij worden aangetekend dat bij dergelijk onderzoek de nodige slagen om de arm moeten worden gehouden. Allereerst wordt er gewerkt met schattingen van populaties. Daarnaast zijn er geen kerkhoven die het mogelijk maken om massaal onderzoek te doen. Verder golden die defecten vooral bij de eerste boeren. Toen de mens het boeren onder de knie kreeg, was het met die nadelen snel gedaan.
De NRC beoordeelde de stelling als waar. (1/8/2017)
Daarna kwam Rosanne Hertzberger, microbioloog, als zomergast op tv en leerde ons “In werkelijkheid heeft de oermens honderden diersoorten weggevaagd. De vroege mens heeft doorgejaagd tot de laatste op zijn bordje lag.” Opnieuw vroeg een NRC-lezer dit feit te checken.
NRC vroeg ook Hertzberger naar de herkomst van haar bewering. Ook zij verwees naar de wetenschap.
Paleontologen zijn het lange tijd oneens geweest over de oorzaken van het verdwijnen van soorten. Klimaatverandering en ijstijden zouden daar mede debet aan zijn geweest.
Maar inmiddels is “er wel” consensus, volgens een wetenschapper. Grote dieren op andere continenten, waar de mens plotseling werd geïntroduceerd, hadden weinig angst voor de aapachtigen die op hen kwamen jagen met hun speren en hun vuur. Maar, “We kunnen het klimaat niet helemaal als schuldige uitsluiten” zegt diezelfde wetenschapper.
Ook hier geldt: wetenschappelijk onderzoek staat niet stevig in de schoenen. Sterker, waar je bij de stelling over de gezondheid van de jager/verzamelaar nog kunt spreken van een hypothese, is de stelling over het verdwijnen van soorten pure speculatie. De just so story over de afwezigheid van angst bij grotere dieren als er een nieuwe soort langskomt kan zo uit de boeken van EP, de evolutiepsychologie, opgeborreld zijn. En als gezegd wordt, opnieuw onze wetenschapper, “Het zou best kunnen dat veel dieren door het veranderende klimaat al in moeilijkheden waren” dan is het voor mij veel makkelijker in te vullen hoe die consensus is ontstaan, dan de perceptie van reeds lang verdwenen diersoorten te peilen.
De NRC beoordeelde ook deze stelling als waar.(2/8/2017)
Wat hier gedaan wordt is dit: kijken of de wetenschappers Bregman en Hertzberger hun lesje hebben geleerd. Twee wetenschappers debiteren een hypothese c.q. een speculatie en de NRC gaat naar hun wetenschappelijke basis om vast te stellen dat die hypothese c.q. speculatie gedragen wordt door de wetenschap.
Dat is heel iets anders dan factchecken, NRC!
Wat zegt het SVDJ, het Stimuleringsfonds Voor De Journalistiek?
Factchecken ontwikkelt zich tot een volwaardige discipline binnen de journalistiek.
???
NB zie ook NRC checkt opnieuw fact
No comments:
Post a Comment