de puinhopen van Fortuyn

Het uitstellen van operaties tijdens de eerste twee coronajaren heeft „aanzienlijke effecten” op de gezondheid van patiënten. In 2020 en 2021 zijn meer dan 305.000 operaties uitgesteld of afgezegd. Daardoor zijn naar schatting 320.000 gezonde levensjaren verloren gegaan.

Aldus het RIVM. Het is goed dat het woord schatting er bij staat. Maar niet in alle publicaties. NOS Teletekst noemde het aantal uitgestelde operaties niet, maar ook het woord schatting niet. En er zou wel eens bij mogen staan wat de onzekerheidsmarge is.

Iedereen die een beetje zicht heeft op dataverzamelingen - en dan vooral op de manier waarop data verzameld wordt … of niet - weet dat zekerheid in absolute aantallen niet bestaat.
Het CBS meldt zojuist dat in 2021 van iedere Euro winst er 74,9 cent naar het inkomen van werknemers en zelfstandigen is gegaan. Wel, we leven nu 6 maanden in 2022 dus CBS heeft tijd genoeg gehad om die verzamelde data te controleren.

Toch weet ik heel zeker dat die 74,9 cent het niet is. Het zal in de buurt liggen van … dicht in de buurt, heel dicht in de buurt denk ik. Maar het is niet in de roos.



De veronderstelling dat het bijna raak is heeft een goede grond. Het gaat om boekhoudingen, en er is een wettelijke leveringsplicht van die data voor betreffende bedrijven, instellingen en andere economische deelnemers op het speelveld.

Maar hoe tel je nu het verlies aan gezonde levensjaren? Daar is geen boekhouding voor. En ik moet denken aan het feit dat ze de precieze relatie kennen tussen hoog opgeleid en gezond, maar dat aan mij nog nooit, bij geen enkel doktersbezoek of ziekenhuisopname, mijn opleidingsniveau is gevraagd.

Staaroperaties worden genoemd. Nu heb ik recent een staaroperatie ondergaan. En ik ga weer met twee gezonde ogen door het leven, zonder bril.

Ik heb die operatie lang uitgesteld, om goede, maar persoonlijke redenen. Ik kon dat omdat ik geen enkele levensbedreiging voelde, en min of meer mijn normale leven kon leiden, aangepast aan mijn “beperkingen”.

Volgens deze studie had ik echter een QALY (quality-adjusted life year), één QALY staat gelijk aan een levensjaar in perfecte gezondheid. Iemand met staar heeft bijvoorbeeld een kwaliteit van leven van 0,7 QALY.

Ik heb die 0,3 QALY nooit gemist (ik wist niet eens dat ik ze had). Ik zou ook niet weten hoe ze aan het getal 0,7 komen.


Hier is bureaucratisch een werkplek georganiseerd voor een afgestudeerde gezondheidswetenschapper.

In die wetenschap kun je gaan in de richting Beleid, Management en Evaluatie van Zorg met de master Healthcare Policy, Innovation and Management, de richting Preventie en Gezondheid met de master Health Education and Promotion, of de richting Geestelijke Gezondheidszorg en de master Mental Health.

En als gezondheidswetenschapper kun je bijvoorbeeld gaan werken als beleidsmedewerker, manager, onderzoeker of onderwijzer.

Dit onderzoek werd geleid door een gezondheidseconoom.

En als onderzoeker ga je zelf proberen die data te verzinnen, met qalies en zo.
Daar heb je de tegenwoordig de onder de wetenschappers geliefde term educated guess voor. Ook wel genoemd informed estimate. Je hebt geen data, maar je hebt wel geleerd hoe inconvinient het is als je niet onmiddellijk geopereerd wordt aan een kwaal.

RIVM zegt: Het gaat om een schatting met een ruime bandbreedte: want het effect van een uitgestelde operatie verschilt in werkelijkheid van patiënt tot patiënt.

Maar onze gezondheidseconoom, de projectmanager, zegt: Wij vinden de gevolgen voor de gezondheid toch wel heel groot. We hebben alleen gekeken naar planbare ingrepen, niet naar uitgestelde kritieke operaties, zoals kankerbehandelingen, niet naar gemiste diagnoses. Het gaat om operaties die best even kunnen wachten. Je denkt: dat kan wel even lijden. Maar nu zie je hoe groot het verlies is, en hoeveel mensen dit treft.

Die educated guess, of informed estimate, zouden we dat ook een slag in de lucht mogen noemen. En dat enorme verlies van 320.000 gezonde levensjaren door staar, of andere ongemakken … uh … een enorme slag in de lucht?

Of, ook niet ondenkbaar: eindelijk, twintig jaar na dato, is de eerste puinhoop van Pim Fortuyn boven water gekomen.