De vraag is: helpt het, heeft het praktisch gesproken zin?
Wel, de vraag stellen is hem beantwoorden: nee. Als je Trump fascisme mag aanwrijven voor dingen die hij in het openbaar zegt te willen bewerkstelligen, dan is er geen enkele twijfel dat het overgrote deel van zijn aanhang fascist is, of in ieder geval zwaar fascistische trekken vertoont. Daar jaag je potentiële Trump-kiezers niet het schaamrood mee naar de kaken. Ze zullen misschien niet allemaal openlijk roepen I’m proud to be a fascist, maar dat ze er voor weg zullen rennen, vergeet het maar.
Het is niet ondenkbaar dat je de harde kern van anti-democraten er nog verder mee uit hun holen lokt. Zo van: als jullie dat fascisme noemen, nou, dan wil ik best mijn afkeer laten blijken van die zogenaamde deugerigheid van de Democraten, die dat etiket met kennelijk genoegen aankleven aan iedereen die met de ogen dicht kan ruiken dat het een grote rotzooi is geworden, die westerse samenleving.
Nee, ik denk niet dat het zin heeft. Niet ondenkbaar dat het contraproductief werkt.
Wat is de bedoeling eigenlijk van die associatie met het fascisme? Dat zal niet de situatie in Belarus zijn, waar Lukashenko dictatoriale macht uitoefent en gevaarlijke tegenstanders in de gevangenis gooit en houdt. Ik denk dat veel Trump-aanhangers zullen denken (als ze überhaupt ooit van Belarus gehoord hebben): prima, zo’n sterke man, zo kun je tenminste ’s avonds weer veilig over straat lopen. Sterker, er zijn GroenLinks-ers en D66-ers die openlijk hebben gepropageerd dat prominente klimaatontkenners eigenlijk best in de gevangenis opgesloten mochten worden, omdat ze een gevaar vormden tegenover hen die het beste met de planeet voor hadden.
Toen Hitler begon, bestond het fascisme nog niet. Mussolini was er de conceptor van. Maar de Mussolini-variant is nooit in de buurt gekomen, wat wreedheid en rigiditeit betreft, van het Arische fascisme, zoals dat al, voor de ineenstorting van Hitlers dromen, usance was in het Herrenrijk.
Ik denk dat de bedoeling toch is om een tegenstander heel sterk te associëren met de haat en het geweld van het Nazi regiem.
NB Om, terzijde, te laten zien hoe gevaarlijk de hier besproken vergelijkingen zijn, wil ik wel even wijzen op een klimaatdiscussie (ligt zwart op wit vast) waarbij een ontkennende deelnemer Frans Timmermans heel serieus vergeleek met Mussolini. Ik bedoel maar, wie kaatst moet de bal verwachten. En wat dachten jullie van het faciliteren van het afslachten van meer dan 40.000 mensen door een regiem dat inmiddels niet zo weinigen met fascisme associëren.
We hebben, volgens mij, geen wapen om in te zetten, geen herkenningspunt. Een probleem waarmee Tom Nichols, academicus en journalist in USA, ook worstelt als hij er in the Atlantic over schrijft. Hij zegt dan: Over the past week, Donald Trump has been on a fascist romp. Objectief, en dus eufemistisch vertaald zou je kunnen zeggen dat Trump een beetje gejongleerd heeft, gestoeid met de menging van “zijn gedachtengoed” met fascistische elementen – maar dan wel een stevige stoeipartij, geen flauwe kul.
Maar, het wordt in zijn ogen eerst menens als de generaals komen waarschuwen dat Trump fascist to the core is, omdat Trump gezegd heeft dat hij het leger wil inzetten om mensen op te pakken die Amerika kapot maken, waarbij hij een Democratische afgevaardigde, Adam Schiff, met name noemde.
Wel, het opsluiten van tegenstanders van een regiem is niet specifiek iets van rechtse en/of fascistische regiems.
Daarnaast, generaals lijken me nou niet de aangewezen personen om ons te waarschuwen voor fascistisch gevaar, want letterlijk iedere keer wanneer generaals hun gelijk komen halen is het resultaat uiteindelijk altijd weer het opsluiten en martelen van tegenstanders.
tegenover
een trieste ontwikkeling bij de AFA demonstratie
Charlottesville, Virginia, 12 augustus 2017
Echter, met deze tekst zit ik nu precies dat te doen wat er altijd voorafgaat aan foute burgerlijke regiems met sterke mannen. De intellectuele elite en het politieke journalistendom zijn altijd te laat met het identificeren van zulke ontwikkelingen. Ze beginnen altijd met nuanceren.
Kijk naar de USA. Nu schrijft the Atlantic dat het toch geen pas gaf om zo over de Mexicanen te schrijven, maar in 2014 waren er toch heel wat die zeiden: Trump heeft wel gelijk hoor.
En wie herinnert zich niet dat Wilders in het parlement, als vertegenwoordiger van het volk, het woord kopvoddentaks in de mond nam, en daarmee een behoorlijk deel van de Nederlandse bevolking denigrerend wegzette. Er was enig gemurmureer, maar daar bleef het bij.
De New York Times heeft met name zichtbaar moeite met haar verhouding met de tegenwoordige Trump – een zeer verwrongen verhouding. Trump is president geweest, is nu de presidential hopeful voor een “fatsoenlijke” partij – en voor vele partijleden de God die zijn bestek met wijsheid heeft uitgemeten – dus die moet je toch met egards behandelen. Een houding die vooral tot uitdrukking komt in de houding van de krant tegenover Harris. Van Harris hebben ze bij de NYT nog niet iets gevonden dat je een positieve propositie kunt noemen. Het enige positieve dat de NYT lange tijd wist te melden over Harris was dat ze niet van die wispelturige dingen deed die bij Trump schering en inslag zijn.
btw De schrijver van het Atlantic artikel vindt de Republikeinen niet meer zo fatsoenlijk.
In Nederland kijken we wel naar Wilders, maar de puinhopen van Pim Fortuyn werden met instemming geslikt door het overgrote deel van wat we nu influencer noemen.
Dus, of die fascistische metafoor, of dat fascistische merkteken nu zo inzichtverwekkend is, ik weet het niet. Je kunt er, in het huidige tijdsgewricht, niet op sturen, al was het alleen maar omdat daarover in de verste verte geen communis opinio bestaat. Wellicht moeten we een nieuw woord vinden voor dat wat er is gebeurd, gaandeweg van Pim Fortuyn en Newt Gingrich naar Geert Wilders en Donald Trump. Dat is misschien wel ons probleem: de mond vol van influencers, maar geen kompas.
Ik weet niet of een samenleving altijd een kompas nodig heeft, of niet eens een tijdje zonder kan, maar het is wel waar het ons nu aan ontbreekt. We zijn kompasloos. **)
En ik heb zomaar een donkerbruin vermoeden dat de aanwezigheid van een Trump daarbij minder gevaarlijk is dan de prominentie van de inmiddels zeer grote bek die Elon Musk heet.
*) fascismoïde: een politiek projectiel dat tot aantasting van het sociale DNA leidt, met vaak desastreuse gevolgen
**) Er zijn er wel die denken dat climate change een goed kompas is - misschien wel essentieel, hét kompas - maar ik ben bang dat dat het fascistische denken nog meer zal bevorderen
No comments:
Post a Comment